Yasa değişikliğiyle AŞ’ye dönüştürülen Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu’nun (MKE) ürün teslimindeki gecikmeler nedeniyle 2020’de 500 bin dolardan fazla ceza ödeyip Hintli şirketle ortaklığında yaklaşık 5 milyon avro zarara uğradığı ortaya çıktı.
TBMM KİT Komisyonu’na sunulan 2020 Sayıştay denetim raporunda, geçen haziranda mülkiyeti Hazine’ye ait anonim şirkete dönüştülüren MKE’deki zararlara ilişkin tespitler yer aldı. Rapora göre, patlayıcı hammaddesi olan “oleum” üretimi için tesis kurulması amacıyla MKE ile Hindistan merkezli FFIL şirketi arasında 2008’de sözleşme imzalandı. Aradan geçen 12 yılda tesiste üretime geçilemedi. Şirket 2019’da tesisteki faaliyetlerini de durdurdu. MKE yönetim kurulu, 2020’de ödenen 4.5 milyon Avro’nun iadesi ve 743 bin Avro tutarında ceza için tahkim talebinde bulundu, ayrıca yapılan masrafın tazminini ve tesisin yerinden sökülerek götürülmesini talep etti. Yüklenici şirket, bu talebe yanıt vermemekle birlikte kendi tahkim talebini bildirdi ve sözleşmenin MKE tarafından ihlal edildiği iddiasıyla yaklaşık 2 milyon Avro tazminat istedi. Sayıştay, MKE’nin uğradığı zararın tazmini için başlatılan tahkim sürecinin takip edilmesini önerdi.
"Art arda ceza"
Hüseyin Hayatsever’in Cumhuriyet’te yer alan haberine göre raporda ayrıca MKE’nin sattığı ürünleri, sözleşme süresinde teslim etmemesi nedeniyle ödediği gecikme cezalarına da yer verildi. MKE’yi zarara uğratan cezalar şöyle:
- MKE, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile imzalanan Modern Piyade Tüfeği Sözleşmesi kapsamındaki teknik veri paketini 749 gün gecikmeyle sundu. SSB gecikmeye 99 bin dolar ceza kesti. 2.74 milyon dolar tutarındaki ödemenin 2.64 milyon dolarını yaptı.
- Filipinler Savunma Bakanlığı ile yaptığı protokol kapsamındaki obüs mühimmatının teslimatında MKE 434.8 bin dolar gecikme cezası ödedi. Raporda, gecikmenin sebebinin “gerekli olan bir parçanın ithalatında yaşanan sorunlar” olduğu kaydedildi.
- MKE’ye Milli Savunma Bakanlığı’na ürettiği 8 bin adet tank topunun teslimatında yaşanan gecikmeden dolayı da 964 bin TL gecikme cezası çıktı. Sayıştay, cezalarının önlenmesi için “üretim, tedarik ve proje uygulama süreçlerinin gözden geçirilmesini” önerdi.
Taşınmazlar atıl kaldı
Raporda ayrıca MKE mülkiyetinde bulunan bazı taşınmazların atıl durumda bırakıldığı tespitine yer verildi. Buna göre Kocaeli İzmit Seymen Hurda İşletmesi’nin bulunduğu 90 bin metrekarelik arsa, Ankara Akyurt’ta 83 bin metrekare büyüklüğünde arsa, İzmir Aliağa’da bulunan MKE Gemi Söküm Tesisleri’nin bulunduğu arsa atıl durumda bulunuyor. Sayıştay, bu taşınmazların “rayiç bedelin de dikkate alınarak ekonomiye kazandırılmasını” önerdi.
