İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Kürt illerinde 2024 yılı ilk 6 aylık hak ihlalleri raporunu dernek binasında basın toplantısı düzenleyerek açıkladı.

Toplantıda İHD Diyarbakır Şube Başkanı Ercan Yılmaz’n konuşmasından sonra, İHD Genel Başkan Yardımcısı Rümeysa Deniz Kaya, raporun değerlendirme kısmını okudu. Kaya, Kürt illerinin bulunduğu bölgede hak ihlallerini arttığını ve bunun İmralı’da derinleşen tecritle bağlantılı olduğunu vurguladı.

Ardından İHD Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklı raporda yer aşan hak ihlallerini şöyle sıraladı:

“* Bölge kentlerinde ‘keyfi öldürme, silah ve orantısız güç kullanma, dur ihtarına uymama’, ‘Yargısız infaz’ sonucu kolluk güçleri tarafından açılan ateşle 1 yurttaş yaşamını yitirdi, 4 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı.

* Bölge hapishanelerinde 3 mahpus çeşitli hastalıklar, 2 mahpus ise intihar ettiği iddiasıyla yaşamını yitirdi.

* Resmi hata ve ihmaller sonucu en az 18 yurttaş yaşamını yitirirken en az 76 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı.

* DEDAŞ ihmalinden ortaya çıkan yangında 15 kişi yaşamını yitirdi.

* Bölgede yaşam hakkına yönelik ihlaller sonucu 21 kolluk görevlisi, 44 silahlı militan ve 65 sivil olmak üzere en az 130 kişi yaşamını yitirirken, 20 kolluk görevlisi ve 117 sivil olmak üzere en az 137 kişi çeşitli şekillerde yaralandı.

* Bölgede 5 kent ve bağlı ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı kapsamına alacak şekilde 21 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi. En az 1 kente 1 defa sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Örgüt militanlarına ait en az 1 cenaze ailesine teslim edilmedi. En az 3 militanın cenazesi çeşitli girişimlere rağmen ailelerine geç teslim edildi. En az 1 mezarlığa saldırı gerçekleşti.

* Bölgede ilk 6 ayda, kadın yaşam hakkına yönelik saldırılar sonucunda 19’u şüpheli, 30’u aile içi, 10’u toplumsal alanda şiddet sonucu en az 59 kadın yaşamını yitirdi.

* Aile içi şiddet sonucu en az 7 çocuk yaşamını yitirdi.  Toplumsal alanda şiddet sonucu en az 2 çocuk yaşamını yitirdi, en az 2 çocuk yaralandı. Toplumsal alanda en az 15 çocuk cinsel istismara maruz kaldı, 1 çocuk ise alıkonuldu.

 * Bölgede çocuklarında aralarında bulunduğu en az 98 yurttaş kolluk görevlilerinin işkence ve kötü muamele eylemlerine maruz kaldı. Bölge kentlerinde en az 88’i çocuk bin 164 yurttaş gözaltına alındı. 4’ü çocuk en az 165 yurttaş tutuklandı. En az 3 yurttaş hakkında ev hapsi kararı verildi. Bölgede en az 527 ev/iş yeri baskına uğradı.

*Bölgede en az 4 etkinliğin gösterimi yasaklandı. 74 soruşturma dosyasında en az 520 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı. 10 dava dosyasında 39 yurttaş hakkında dava açıldı. Aralarında siyasetçi, gazetecilerin bulunduğu 13 dosyada 56 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi. 3 siyasi parti binası, 1 gazete, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğradı.

*Kolluk görevlileri tarafından en az 34 toplantı ve gösteriye müdahale edildi.

*Valilik ve kaymakamlıklarca en az 2 toplantı ve gösteri iptal edildi.

*Bölge valileri, 56 defa toplantı ve gösteri yürüyüşlerine dair yasaklama kararı verdi.* Hapishanelerde en az 44 mahpus istekleri dışında, gerekçe gösterilmeden veya çeşitli gerekçelerle başkaca hapishanelere sevk edildi.

*En az 116 mahpusun sağlık hakkı, en az 1 mahpusun aile görüşü hakkı ihlal edildi.

*En az 65 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı, ez 4 mahpusa disiplin cezası verildi.

*En az 7 mahpus tecrit ve izolasyona maruz kaldı.

*En az 22 mahpusun infazı çeşitli gerekçelerle (kurula çıkmadığı, disiplin cezası, pişman olmadığı, dini ve milli günlerde törene katılmadığı) ertelendi.

*İş güvenliğinin sağlanmadığı çalışma koşullarında yaşanan kazalarda en az 29 işçi yaşamını yitirdi, 1’i çocuk 20 işçi yaralandı.

*En az 1 kişi görevinden alındı, en az 3 kişi hakkında idari soruşturma başlatılarak sürgün edildi.

* Bölgede 1 belediyeye kayyım atandı. 4 belediye hakkında idari soruşturma başlatıldı. En az 9 belediye eşbaşkanının Pasaportuna emniyet genel müdürlüğü talebiyle “genel güvenlik” tedbiri konuldu. 1 belediye eşbaşkanı hakkında cumhurbaşkanına hakaret soruşturması açıldı.

 *En az 416 yurttaşın sağlık hakkı, bölgede en az 5 orman yangını ve ağaç kesimi meydana geldi. En az 1 yurttaşın konut hakkı ihlal edildi.

Toplamda bölgede en az 3 bin 895 hak ihlali tespiti yapıldı.”