AKP ve MHP tarafından Meclis’e getirilerek kabul edilen “Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik” ile hapishanelerde 1 Ocak 2021'den itibaren oluşturulan İdare ve Gözlem Kurullarının (İGK) verdiği kararlar bir “işkence” haline dönüşmeye başladı. Koşullu salıverme şartları oluşmuş hükümlülerin “iyi halli” olup olmadıklarına bu kurullar karar veriyor.

Yasada yapılan düzenleme ile Cumhuriyet Başsavcısı veya onun belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısının başkanlık ettiği bu kurullar, kendilerini mahkeme yerine koyup aldıkları kararlarla tutukluların temel hak ve özgürlüklerini ortadan kaldırma konusunda adeta birbirleri ile yarışa girmiş durumda. Net sayı bilinmemekle birlikte hapishanelerle ilgili çalışma yürüten dernek ve oluşumların elindeki bilgilere göre; bugün 60 dolayında tutsak, haklarında verilen hapis cezalarının infazını tamamlamalarına rağmen, bu kurulların keyfi ve ayrımcı kararları ile halen hapiste tutuluyor. 

Cezalarını tamamlamış tıutsakların özgürlüklerine kavuşmaları noktasında hüküm verici bir pozisyonda bulunan bu kurulların verdikleri kararlarla tahliyesini engelledikleri kişilere Silivri 9 Nolu F Tipi Hapishanesi’nde tutulan 47 yaşındaki kanser hastası Soydan Akay da eklendi.

4 yıldır tek kişilik hücrede

Ömer Çelik’in Mezopotamya Ajansı’nda yeralan haberine göre İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) hasta mahpuslar listesinde bulunan Akay, 28 yıldır hapiste. 1993 yılında tutuklanıp, yargılandığı Devlet Güvenlik Mahkemesi’nce (DGM) “müebbet” hapis cezası verilen Akay, devam eden tutsaklığı süresince birçok cezaevinde kaldı. Tutulduğu Silivri 9 Nolu’dan 15 Temmuz darbe girişimi sonrası nakledildiği Maltepe Hapishanesi’nde, aralarına konulduğu adli tutukluların saldırısına maruz kalan Akay, iki yıl sonra yeniden Silivri’ye geri getirilse de “ağırlaştırılmış müebbet” hükümlüsü olmamasına rağmen keyfi ve yasadışı şekilde bu kez tek kişilik hücreye konuldu.

Yaklaşık 4 yıldır tek kişilik hücrede tutulmaya devam edilen Akay’ın avukatları ile yaptığı tüm görüşmeler de hapishane idaresi tarafından kamera ile kayıt altına alındı. Avukatı Esra Erin’in bu konuda Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuru henüz sonuçlanmış değil.

Hastanede saldırıya uğradı

Hastalıkları nedeniyle tahliye edilmesi ya da tam teşekkülü bir hastanede tedavi edilmesi gereken Akay, tek başına hücrede tutulup, görüşmelerinin kayıt altına alınmasını, aylar boyunca telefon ve avukat görüş hakkını kullanmayarak protesto etti. Düzenli şekilde tedavisi yapılmayan Akay, 28 Ekim 2021 günü kontrol için götürüldüğü cezaevi kampüsü içerisindeki hastanede ise bekleme salonunda 10’a yakın jandarma olmasına rağmen sivil giyimli bir kişinin yumruklu saldırısına maruz kaldı.

Yaşanan bu güvenlik zafiyetinin sebebi ve gerekli adli işlemlerin başlatılıp başlatılamadığı konusunda 2 Kasım’da cezaevi idaresine görüşme talebinde bulunan avukatlarının bu talebi de reddedildi. Soydan Akay’ın yaşamını tehdit eden bu saldırıya dair etkin soruşturma yapılarak failin tespit edilmesi ve gerekli cezayı alması için yine Adalet Bakanlığı’na başvuru yapılsa da soruşturma açılıp açılmadığı konusunda herhangi bir bilgi verilmedi.

Ret gerekçesi

Herhangi bir disiplin cezası almaması halinde 11 Ağustos 2023 yılında tahliye olacak olan Akay’ı yasa gereği 3 ayda bir değerlendirmeye tabi tutan cezaevinin İdare ve Gözlem Kurulu, Akay'ın “iyi halli” olmadığına karar verdi. Kurul, bu kararını ise Akay’ın “tutum ve davranışlarında olumlu yönde değişiklik olmadığı, iyileşme ve topluma kazandırma yönünden olumlu bir kanaat oluşmadığı, işbirliğinden uzak tutum sergilemesi değerlendirme sürecini olumsuz yönde etkilediği” gerekçesiyle aldı.

 Vasisi İHD’ye başvurdu

Bu karar üzerine Akay’ın vasisi olan Şafi Hayme, İHD Diyarbakır Şubesi’ne başvurdu. Başvurusunda Akay’a dair Kurul kararının genel geçer ve soyut nitelikte olduğunu belirten Hayme, kendisine gönderdiği mektupta Akay’ın sivil toplum örgütlerinden bu konuda duyarlı olmalarını istediğini ifade etti. Hayme, haksız ve hukuksuz olduğunu vurguladığı Kurul kararı ile birlikte Akay’ın maruz kaldığı saldırı olayının takipçisi olunması konusunda dernek yetkililerinden hukuki yardım talebinde bulundu.