İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu “İç Anadolu Bölgesi Hapishaneleri 2022 yılı Ekim-Kasım ve Aralık Hak İhlalleri İzleme Raporu”nu açıkladı. 2022 yılı Ekim-Kasım ve Aralık ayları içerisinde İHD’ye İç Anadolu Bölge hapishaneleri için 88, farklı cezaevlerinden ise 4 başvuru yapıldığı belirtilen raporda, başvurularda yer alan hak ihlalleri üzerine yetkili kurumlara yazılar yazıldığı ifade edildi.
Raporda başvuruların geldiği hapishaneler şöyle sıralanıyor:
“Afyon 1 ve 2 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesi, Aksaray T Tipi Kapalı Hapishanesi, Bafra Açık Hapishanesi, Bartın Kapalı Hapishanesi, Bolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Çorum/İskilip Açık Hapishanesi, Ereğli Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesi, Karabük T Tipi Kapalı Hapishanesi, Kayseri/Bünyan Kadın Kapalı Hapishanesi, Konya/Akşehir T Tipi Kapalı Hapishanesi, Sincan 1-2-3 Nolu F Tipi Kapalı Hapishanesi, Sincan Kadın Kapalı Hapishanesi, Sincan 1 ve 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesi, Yozgat 1 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesi”
Hapishanelerde ölümler
“İHD’nin belirlemelerine göre tespit edilebildiği kadarıyla 2022 yılı Ekim-Kasım ve Aralık aylarında Türkiye hapishanelerinde en az 8 mahpus yaşamını yitirdi” denilen raporda, tespit edilen ölümler aktarıldı.
Raporun devamında üç ay içerisinde gerçekleşen açlık grevlerine yer verildi.
Sağlık hakkına erişimde tespit edilen hak ihlalleri
Raporun sağlık hakkına ilişkin bölümünde “Tek kişilik bölmeli nakil araçları ile hastane sevkleri yapılmakta, bu durum özellikle astım, epilepsi ve ağır hastalarını olumsuz etkilemekte, risk teşkil etmektedir. Hasta mahpuslar revire geç çıkarılıyor, hastane sevkleri zamanında yapılmıyor” ifadeleriyle genel durum özetlenerek, tek tek başvurularda belirtilen hak ihlalleri sıralandı.
Raporda yer alan “İşkence ve kötü muamele” başlığı altında şu bilgiler aktarıldı:
“İHD’nin belirlemelerine göre, 2022 yılı Ekim-Kasım ve Aralık aylarında İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan hapishanelerde en az 15 mahpus işkence ve/veya kötü muameleye maruz kalmıştır. Ancak, Adalet Bakanlığı’nın bu konudaki verileri paylaşmaması, hapishanelerle haberleşmenin sürekli olarak engellenmesi, haberleşmenin sıkı bir biçimde denetlenmesi, özellikle taşra hapishanelerinden haber alma konusunda yaşanan güçlükler, adli mahpusların yaşadıklarını basına, yetkili makamlara ve insan hakları örgütlerine (çoğunlukla) iletmemesi nedeniyle işkence ve kötü muameleye maruz kalan mahpus sayısının belirtilen sayının çok üzerinde olduğunu ortaya çıkarmaktadır.”
Raporda genellemenin ardından hapishanelerde yaşanan işkence ve kötü muamelenin tek tek örnekleri sıralandı.
Disiplin cezaları ve infaz
Disiplin cezaları ve infazda tespit edilen hak ihlallerinin sıralandığı raporda, verili durum için şu ifadeler kullanıldı:
“Hapishanelerde her türlü hak talebine ya da ihlallere karşı verilen tepkilere hapishane idareleri tutanak tutarak ve disiplin soruşturması başlatarak karşılık vermektedir. Üstelik bu uygulamalar mahpusların birbirleriyle selamlaşmaları ya da hal-hatır sormaları gibi son derece keyfi gerekçelere de dayanabiliyor. Hapishanede yaşanan hak ihlallerini ve baskıları dışarıya bildirmek de disiplin soruşturmasına gerekçe olabiliyor. Disiplin soruşturmaları neticesinde mahpuslara haberleşme hakkı cezaları, hücre cezaları verilebilmektedir. Ancak daha önemlisi bu soruşturma ve cezalar bahane edilerek infazları yakılmaktadır. Zaten İnfaz Kanunu’ndan kaynaklanan haklar hapishane idarelerinin tercihlerine göre uygulanabilmektedir. Ağır hasta olan ve cezalarının son yılında olan mahpuslar, iyi hali olan mahpuslar dahi tahliye edilmemektedirler. Disiplin soruşturmaları ve cezalar nedeniyle iyi halden denetimli serbestlik hakkı zaten mahpuslara kullandırılmamaktadır.”
Raporda diğer hak ihlallerine dair şu bilgilere yer veriliyor:
“Doğrudan kişi güvenliği hakkını ve sağlık hakkını ihlal eden uygulamalar dışında hapishane yönetimleri çok çeşitli yöntemlerle mahpuslar üzerinde baskı kurmaya çalışmakta, çeşitli hak ihlalleri yaşatılmaktadır. Bu, ailelerinden uzak hapishanelerde bulunan mahpusların sevk talepleri kabul edilmemektedir. Hapishanelerdeki bazı mahpuslar ekonomik koşullarından kaynaklı olarak dosyaları ile ilgili hukuki yardım talebinde bulunmuşlardır.
Yeni Yaşam, Evrensel, Birgün, Azadi Welat gazeteleri, Demokratik Modernite vb. gazeteler ve dergiler mahpuslara verilmiyor.”
Rapor, “Sonuç ve öneriler” bölümüyle bitiyor. Öneriler baskı, işkence ve hak ihlallerine son verilmesi talebiyle özetleniyor.
Raporun tamamı:
https://www.ihd.org.tr/ic-anadolu-bolgesi-hapishaneleri-2022-yili-ekim-kasim-aralik-hak-ihlalleri-izleme-raporu/
