Anayasa Mahkemesi (AYM), Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ'ın milletvekili seçilmeden önce hakkında başlayan bir yargılamanın devam ettirilerek ceza verilmesi ve milletvekilliğinin düşürülmesinin hak ihlali olduğuna karar verdi.
“Vekil seçildikten sonra yargılama durdurulmalıydı”
AYM, Yasemin Çiftçi'nin Adana'daki mezarı başında 13 Şubat 2012'de tarihinde yapılan anmaya katıldığı bahanesiyle hakkında dava açılan Yüksekdağ'ın, milletvekili seçildikten sonra yargılanmasının devam etmesi ve buradan çıkan mahkûmiyet kararı nedeniyle vekilliğinin düşürülmesinde ihlal kararı verdi. Yüksekdağ'ın milletvekili seçildikten sonra yargılanmasının sürmesinin yasama dokunulmazlığı ihlali olduğunu kaydeden AYM, Yüksekdağ'ın seçilme ve siyasi faaliyetlerinin engellendiğine hükmetti.
“14’üncü madde belirsiz”
AYM, Adana 7'nci Ağır Ceza Mahkemesi'nin "örgüt propagandası yapmaktan" 10 ay hapis cezası kararının temyiz incelemesi sürerken, Yüksekdağ'ın 1 Kasım 2015'te Van milletvekili seçildiğini, yerel mahkemenin kararının ise 22 Eylül 2016'da Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından onandığını hatırlattı. Yargıtay'ın cezayı onamasının Anayasa'nın 83'üncü maddesini düzenleyen “yasama dokunulmazlığını” sınırlayan Anayasa'nın 14'üncü maddesindeki “temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılması” hükmüne dayandırdığına vurgu yapan AYM, kanun koyucunun 14'üncü maddedeki hangi suçun yasama dokunulmazlığı dışında kaldığını tanımlamadığını, Yargıtay'ın Metin Feyzioğlu'nun doktrinine başvurarak, yorumda bulunduğuna işaret ederek, yargının yorum yetkisinin bulunmadığına dikkat çekti.
“Milletvekilleri yargılanamaz”
Anayasa'nın 83'üncü maddesini düzenleyen yasama dokunulmazlığının, TBMM üyeliği kazanıldıktan sonra seçimden önce ya da seçimden sonra milletvekillerinin herhangi bir suç isnadıyla, tutulamayacağı, sorguya çekilemeyeceği, tutuklanamayacağı, yargılanamayacağı filleri kapsadığına işaret eden AYM, dokunulmazlık kapsamında getirilen yasaklardan birinin de milletvekillerinin ceza mahkemesinde temyiz, istinaf dahil hiçbir ceza yargılama makamınca yargılanamayacağının altını çizdi. Ceza yargılamalarına tabi tutularak yargılanan Mustafa Balbay ve Sebahat Tuncel ile ceza yargılamaları nedeniyle vekillikleri düşürülen Enis Berberoğlu ve Ömer Faruk Gergerlioğlu hakkında verdiği ihlal kararlarına atıfta bulunan AYM, Gergerlioğlu kararında yer alan gerekçeleri sıralayarak, bu konuda istediği yasal düzenlemeye işaret etti.
“Anayasa'nın 67'nci maddesine aykırı”
Yüksekdağ'ın yargılanmasının devam edilmesine Anayasa'nın 13'üncü maddesindeki “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa'nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir” hükmünün dayanak yapıldığına dikkati çeken AYM, 13'üncü maddenin belirtilen ölçütlere uymadığı sürece müdahalenin Anayasa'nın siyasi faaliyetleri düzenleyen 67'nci maddesine aykırılık teşkil edeceğinin de altını çizdi.
“Yasal düzenlemeye ihtiyaç var”
Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun milletvekilliğinin düşürülmesinde Anayasa'nın 14'ncü maddesindeki belirsizlik ve 13'üncü maddedeki "kanunilik" ilkesi şartının yerine gelmemesi nedeniyle verdiği ihlal kararına uzun bir atıfta bulunan AYM, 14'üncü maddedeki belirsizliğin giderilmesi için bir yasal düzenleme ihtiyacı olduğunu yineledi.
Seçilme hakkı ihlal edildi
Yeniden yargılama talebini reddeden AYM, Yüksekdağ'ın düşünce ve ifade özgürlüğü hakkı ile seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine oy çokluğu ile karar verdi. AYM, ihlaller nedeniyle Yüksekdağ'a 30 bin TL manevi tazminat ödenmesine, Yüksekdağ'ın maddi kaybına dair belge sunmaması nedeniyle maddi tazminat talebinin ise reddine karar verdi.
