Haftanın çevirilerinde ilk iki sırada Güney Kafkasya konusuna diğer yayın organlarından çok daha fazla önem veren EADaily ve Vestnik Kavkaza yer alıyor. EADaily, 1998-2008 yılları arasında Ermenistan Dışişleri Bakanlığı yapmış olan Vardan Oskanyan’ın Paşinyan’a yönelik sadece siyasi değil kişilik ve motivasyon eleştirileri de getirdiği sert sözlerini aktarıyor. Vestnik Kavkaza, Rusya Merkez Bankası Başkanı Nabiullina’nın ikincil yaptırım korkusuyla Rusya’yla ilişkili ödemeleri engelleyen ülkeler alternatif yollar geliştirmezlerse, Rusya’nın da yaptırım getirebileceğini söylediğini aktarıyor. İzvestiya, aynı meseleye Çin açısından bakıyor. Vedomosti ise daha önce birkaç kez dikkat çektiğim Rusya’da tarımsal üretimde ve ihracatta artış geniş bir dosya olarak inceliyor; burada ancak kısa bir kısmını çevirdim.
'Paşinyan kurnazlıkla idare edeceğini sanıyor'
Ermenistan eski Dışişleri Bakanı Vardan Oskanyan’a göre Ermenistan tamamen tek kişilik bir şov ve başarısızlık ve kayıpların sorumluluğunu da tek bir kişi taşımalı: Paşinyan.
Oskanyan’a göre Ermenistan’ın bugünkü sıkıntı ve kabuslarının anatomisi, insan bedeninin yüksek çözünürlüklü MR’ı kadar açık ve ortada. Oskanyan, Paşinyan’ın ilk hatalarının savaşa ve Dağlık Karabağ’ın ilk kısmi kaybına yol açtığını düşünüyor:
“Daha sonraki hatalar Dağlık Karabağ’ın tamamen kaybına ve Ermenisizleştirilmesine yol açtı, devam eder hatalar ise Ermenistan’ı bir kurban potasına fırlattı.”
Oskanyan, 44 günlük savaştan sonra bile Başbakanın hatalarını kabul etmek ve bunları düzeltmeye çalışmak yerine suçlu aramaya ve ülkeyi daha da fazla eşelemeye giriştiğini söyledi.
Eski Dışişleri Bakanı, Ermenistan’ın etkin bir şekilde yönetimi için asgari diplomasi bilgisine ve askeri-siyasi yeterliliğe, Paşinyan’ın hiçbir zaman sahip olmadığı becerilere sahip olunması gerektiğini ifade etti.
Oskanyan Paşinyan iktidara yükselirken Dağlık Karabağ ve diğer dış siyaset konularında kendine güvensizlik ve tutarsızlık gösterdiğine de dikkat çekti:
“Ne yapacağını bilmiyordu. Tecrübeli danışmanların görüşlerine başvurmadı, bunun yerine müphemliğin de bir istikamet tutmaya eşdeğer olduğuna inanmayı tercih etti. Bütün ilgili tarafları memnun etmeye yönelik nihai tutumu da sadece gerilimin artmasına ve çatışmanın fitilinin ateşlenmesine yol açtı; bu ise nihayetinde Azerbaycan’a yaradı. Başbakanın retoriği ve dili Ermenistan’ın en büyük düşmanları haline geldi. Bir gazeteci ve muhalefet siyasetçisi olarak işine çok yaramış olan sokak kafası ve kurnazlığının başbakan rolünde de işe yarayacağını düşünüyordu.”
Oskanyan, Başbakanın karar alma meselesinde irrasyonel olduğuna da dikkat çekti. Eski bakana göre Paşinyan’ın kendinden öncekilere ve kimi dış güçlere olan derin düşmanlığı ve nefreti aklını da gölgeledi. …
Oskanyan, Ermenistan’ın Rusya ile bağlarını koparmasına yol açan Batıya keskin dönüşünün de hatalı olduğuna emin:
“Başbakanın silah arkadaşlarının NATO genel sekreterinin ziyareti konusunda gösterdiği çocukça coşkuyu, Paşinyan’ın son Brüksel ziyaretini ve Batı ülkelerinden gelen tatlı teklifleri izlerken bugünkü ‘elitin’ olgunluğu konusunda kuşkuya kapılıyorum. …
Oskanyan 2004’te de Ermenistan topraklarında Türkiye’nin de katıldığı bir NATO tatbikatının yapıldığını hatırlatıyor.
Oskanyan, Batının güney Kafkaslarda dört hedef güttüğüne emin: Rusya’nın çıkartılması, İran’ın tecrit edilmesi, Azerbaycan petrol ve doğalgazının engelsiz geçirilmesi ve tabii ki Ermenistan’a yardım. Bu hedeflere ulaşmak için barış anlaşmasına ihtiyaçları var ve bu yüzden Erivan ve Bakü’nün anlaşmayı imzalamasında ısrar ediyor, bunun için her tür çabayı gösteriyorlar. … (EADaily, 10 Nisan)
'Alternatif aranmazsa Rusya yaptırım getirebilir'
Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, Mir kartlarıyla çalışmaktan vazgeçen ülkelerin alternatif çözümler aramaya hazır değillerse Rusya’nın yaptırımlarıyla karşılaşabileceğini söyledi.
Başka deyişle Rusya, Mir kartlarında Rusya ile işbirliğini reddetmeye karar veren devletlere yönelik belli sınırlamalar getirebilir.
Parlamentskaya Gazete’nin haberine göre Nabiullina, “resmiyette dost” olan ama Mir kartlarının kullanılmasını reddeden ülkelere yönelik tedbirlerle ilgili soruya bu cevabı verdi.
Nabiullina’ya göre Moskova dost ülkelerle mevcut altyapının korunması yönünde diyalog sürdürüyor, alternatif yollar üzerinde de çalışıyor:
“Ama ortaklarımıza, işler bir ödeme mekanizmasının yaratılmasının karşılıklı menfaatimize olduğunu anlatıyoruz. Onlar da Rusya’dan turist akınının genişlemesinden yana, havalelerin yapılmasından yana.”
Bununla birlikte Nabiullina, belli ülkelere yönelik sınırlamalar getirilmesi veya belli yasaklar konulması gerekeceğini, ancak bunların ancak en uç tedbirler olacağını da söyledi; bunlar sadece, ortaklar yapıcı davranış sergilemekten kaçındığı ve alternatifler aramadığı takdirde uygulanırsa anlam taşır. … (Vestnik Kavkaza, 10 Nisan)
'Çin bankalarında ödeme güçlüğü'
Bazı büyük Çin bankaları Rusya’dan yapılan ödemelerde kontrolü sertleştirdi. Bank of China (Çin’de varlıklarının büyüklüğü bakımından dördüncü büyük kredi kuruluşu) bu tür işlemleri onaylamak için işlemlerin Donetsk ve Lugansk halk cumhuriyetleri, Kırım, İran, Kuzey Kore, Küba ve Suriye’yle ilişkili olup olmadığını sormaya başladı. Rusyalı girişimcilerden bir kaynağımız İzvestiya’ya, banka müşterilerinin işlemlerini yürütmek için tüzel kişiliğin bankadaki internet hesabında bu soruların bulunduğunu söyledi.
Başka bilgiler de soruluyor. … Örneğin, gönderici veya alıcının Rusya silahlı kuvvetleri, askeri-sınai kompleks veya askeri-sınai bir merkezle ilişkisi olup olmadığı gibi. …
Buna göre, müşteri işlemin sözü edilen bölgelerle ve silahlı kuvvetlerle ilişkisi olmadığı cevabını veriyor ve böylece Bank of China sorumluluktan kurtuluyor. Yani Çin bankası Amerikan teftişi karşısında kendisini güvenceye alıyor. …
Çinli kredi kuruluşları bu tür bilgileri sormaya bu yılın başında başladılar. Üstelik ödeme üçüncü bir ülkeden yapılsa bile soruluyor. Ödemenin yapıldığı döviz biçimi de durumu değiştirmiyor. …
Bank of China’nın yanı sıra Great Wall West China Bank gibi kuruluşlar da bu soruları soruyorlar. …
Müşteri, işlemin sayılan bölgelerle ilişkisi olduğu cevabını verirse ödeme geri çevriliyor. …
Çin tarafı bütün uluslararası ortamlarda Rusya ile işbirliğini söylüyor, ancak pratikte ödemeleri yapmak giderek daha da güçleşiyor.
Çin’le ödemelerde problemler 2023 aralık sonunda başladı. Bu, Rusya’ya karşı 12’nci yaptırım paketinin uygulanmasıyla ilişkili. Çin bankaları o zaman Rusya’dan dolar ödemelerini kabul etmemeye başladılar; çünkü bu tür işlemlerin ABD’den takip edilmesi çok kolay.
Bazı Çin bankaları ocak ayından itibaren yuan işlemlerini de durdurdular. … İkincil yaptırım riski karşısında Türkiye ve BAE de Rusya’yla ödemeleri sınırlamaya giriştiler. Kazakistan ise Rusya’dan ödemeleri 2-3 hafta gecikmeli yapmaya başladı. … (M. Kolobova / İzvestiya, 12 Nisan)
'Tarım ürünlerinde ihracat artışı hızlanıyor'
Rostov oblasti, Moskova şehri ve Krasnodar krayı son beş yıldır tarım ürünü ihracatından sağlanan gelir bakımından Rusya’nın en önde gelen federal bölgeleri. …
2023’te Rostov oblastinin tarım ürünü ihracatı 8,5 milyar dolarla Rusya’nın toplam tarım ihracatının yüzde 19,6’sı oldu. İhracat kalemleri itibariyle gelirlerde lider yüzde 63’le buğday; onu yaklaşık yüzde 15’le ayçiçek yağı takip ediyor. Bölge özellikle Türkiye, Bangladeş, Pakistan’a buğday ihracını artırdı. Ayçiçek yağı ihracatı ise Hindistan, Mısır ve Suudi Arabistan’a arttı. 2019-2023 arasında yıllık ortalama yüzde 17 büyüme temposuyla 4 milyar dolardan fazla artış gösterdi. Bu da özellikle buğday ihracatındaki 3 milyar dolar artış sayesinde yaşandı.
Krasnodar krayının ihracatı geçen yıl itibariyle 3 milyar dolarla Rusya’nın toplam tarımsal ürün ihracatının yüzde 7’si oldu. Hububat türleri ve özellikle de buğday 2023’teki bütün ihracatın yüzde 39,2’sini teşkil etti. Yağlık tohum ihracatı, toplam hacmin yüzde 15,4’ü; ayçiçek yağı da 8,5’i. Bölgenin tarım ürünleri ihracatı 2019-2023 arasında yıllık ortalama yüzde 5 artış temposuyla toplam 510,6 milyon dolar artış gösterdi. Bu artışın 451,6 milyon doları kolza yağından geldi. Bununla birlikte bölgenin tarım ürünleri ihracatı 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 13 azaldı.
2023’ün toplam rakamlarına göre Rusya’nın tarım ürünleri ihracatının tutarı 43,5 milyar dolar; bu da bir önceki yıla göre yüzde 4,3 artış anlamına geliyor. Bu ihracatın yüzde 67,9’u (29,6 milyar dolar) başlıca on bölge tarafından yapıldı. Uzmanlar ihracatı artıran bölgelerin sayısında artış eğilimine dikkat çekiyor: 2017’de ihracatı 200 milyonun üzerinde sadece 17 federal bölge varken 2023’te 35 federal bölge bu miktarı aştı. … (Y. Smolyanova / Vedomosti, 10 Nisan)
Hazal Yalın - Gazete Duvar / 14.04.24
