Komşu Yunanistan ile sanat dünyası bugün büyük bir ustasını ebediyete uğurluyor. Mikis Theodorakis bugün 96 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Theodorakis’in vefat haberi sevenlerini, Yunanistan’ı ve müzik tutkunlarını yasa boğdu. Büyük müzik ustasının vefat haberi sol harekete gönül verenleri de derinden üzdü.

Çocuk yaşlarda müzik ve siyasi aktivizm

Theodorakis’in müziğe ve sola adanan hayatı 1925 yılında Türkiye’nin batı kıyılarına çok yakın bir noktada, Chios-Sakız Adası’nda başladı.

Ünlü müzik ustası ilk müzik eserlerini ergen yaşlarda üretti. 13 yaşında müzik tutkunlarının dikkatini çeken eserler yaratmaya başlayan Theodorakis 16 yaşını doldurur doldurmaz siyasi mücadeleye atıldı. Theodorakis yaşıtları gibi 1941 ortalarından 1944 sonlarına dek Yunanistan’ı işgal eden Almanya-İtalya-Bulgaristan triosuna kafa tuttu. Sanatçı işgale kafa tutmanın bedelini 1942 yılında faşist İtalyan işgalci güçleri tarafından tutuklanmasıyla ödedi.

İşgale kafa tuttu, emek hareketini destekledi

Theodorakis işgal yıllarına sonlarına dek birçok kez işgal kuvvetlerine esir düştü ve türlü işkencelere tabi tutuldu. Aynı dönemde, sanatçı Yunanistan Komünist Partisi (KKE) önderliğinde oluşturulan işgal karşıtı Milli Kurtuluş Cephesi'nin (EAM) üyesi oldu.

İşgal yıllarının sonlarına doğru Theodorakis siyasi aktivizmi müzik eğitimiyle sentezledi. Theodorakis o yıllarda Atina Konservatuarı’nda eğitim gördü. Nazi işgalinin sona ermesi sonrasındaysa sanatçı Yunanistan İç Savaşı’nda halk ve emek güçleri safında savaştı. ABD ve İngiltere destekli Kraliyet Hükümetine karşı savaşta Theodorakis 26 Mart 1946 tarihinde ölümle burun buruna geldi. Polisin saldırısına maruz kalan sanatçı devlet güçleri tarafından ölü zannedilerek kaderine terk edildi. Bu olaydan bir yıl sonra, 1947 yılında Theodorakis sağlığına yeniden kavuşmasıyla beraber soluğu sürgünde aldı. Sanatçı ilkin İkaria Adası’nda sonrasındaysa Kraliyet Hükümetinin komünistleri sürgün ettiği Markoniso’da sürgün cezasına çaptırıldı. Sürgün yıllarında Theodorakis türlü işkencelere maruz kaldı.

Yurtdışında gelen ün

1950 senesinde Yunanistan’da sürgün ve işkencelerin geçici olarak sonlandırılması üzerine Theodorakis Atina Konservatuarı’ndan mezun oldu. Aynı yılın mayıs ayındaysa ilk büyük sanat eseri sevenleriyle buluştu.

Theodorakis 1953 yılında hayatını Mirto Altınoğlu ile birleştirdi ve Fransa’dan burs elde edip eğitimini Paris Konservatuarı’nda devam ettirme kararı aldı. Sanatçı 1957 yılında Moskova Festivali’nde altın ödüle layık görüldü. Aynı dönemde Yunanistanlı sanat emekçisinin birçok eseri Paris ve Londra’da müzik severlerin ilgisini çekti.

Müzik ve siyaset iç içe

60’lı yıllarda Theodorakis bir yandan yeni müzik eserlerini yaratırken diğer yandan da ülkesindeki siyasi aktivizmini devam ettirdi. Yunanistan genelinde yüzlerce sanat merkezi kuran ve Yunanistan şiir birikiminin birçok eserini müzikle tanıştıran Theodorakis 60’lı yıllarda ilk kez milletvekili seçildi.

Yoğun sanatsal ve siyasi faaliyet 21 Nisan 1967’de Albaylar Cuntası'nın Yunanistan’da yönetime el koymasıyla yeniden sekteye uğradı. Cunta ilkin sanatçıyı ev hapsinde tuttu. Theodorakis ise cuntaya cevabını yer altına inerek ve cunta karşıtı devrimci harekette yer alarak verdi. Sanatçı devrimci hareketini 1970 sonrasında Paris’te sürdürdü. 1970-1974 döneminde Theodorakis dünyanın birçok yerinde Yunanistan’daki cuntanın gerçek yüzünü tanıtmak için çaba sarf etti.

Theodorakis ülkesine 24 Temmuz 1974’te Albaylar Cuntası'nın Kıbrıs’taki savaşın gölgesinde devrilmesi sonrasında döndü. 1974 sonrasında Theodorakis Atina-Paris hattında yeni sanat eserlerini sevenleriyle buluşturdu. 1981 yılındaysa Theodorakis tekrardan milletvekili seçildi. 1986 yılında milletvekilliğinden istifa eden sanatçı kendisini yeni müzik eserlerine adadı. 1990 yılında kısa bir dönem Devlet Bakanı olarak kabineye giren Theodorakis 1992 yılında Yunanistan Devlet Televizyonu ERT’in korosunun yönetmenliğini üstlendi. O dönemden hayatının son yıllarına dek müzik ustası birçok yeni müzik yapıtını evrensel müzik geleneğine kazandırdı.

Sağ onu son yıllarında sevdi

Yurtdışından birçok tanınmış sanatçı ve aktivistle iş birlikleri geliştiren Theodorakis hayata gözlere yummadan evvel siyasi aktivizmini ulusalcı sol cenahta sürdürdü. Theodorakis’in son dönemde kullandığı ulusalcı dil Yunanistan sağının ilgisini çekti. Bu şekilde geçtiğimiz dönemlerde ünlü ustayı sürgünlere ve işkencelere tabi tutan siyasi cenah son yıllarda Theodorakis’in hayranları saflarına katılmış oldu.

Nikolas Stelya- Gazete Duvar / 02.10.21