Güçten düşen hegemonyasını ayakta tutmak için Rusya’yı Ukrayna Savaşı’nın içine çeken, durdurulamaz bir yükseliş içindeki Çin’i sık sık taciz eden ABD, süreci tersine çevirme gücünü yitirmiş görünüyor. Ortadoğu’da yakın zamana kadar Amerika’ya “en sadık” diye bilinen yönetimler bile güç dengelerindeki yeni duruma göre pozisyon almaya başladılar. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin İran’la ilişkileri düzeltme arayışına girmeleri, Ukrayna Savaşı’nda -Biden yönetiminin ısrarlarına rağmen- Rusya karşıtı bir tutum almaktan kaçınmaları ve buna benzer başka gelişmeler, ABD emperyalizminin gücündeki zayıflamanın somut göstergeleridir. Biden yönetimi Suriye’nin Arap Birliği’ne yeniden alınmasına da karşı çıkmış, ancak etkili olamamıştı.

44 yıldan beri Amerikan ambargosu altında bulunan İran, güç dengelerindeki değişime en hızlı uyum sağlayan ülkelerden biri olduğunu gösteriyor. Çin’in arabuluculuğuyla Suudi Arabistan’la anlaşan İran yönetimi, bölgenin en etkili Arap devleti kabul edilen Mısır’la da daha yakın ilişkiler geliştirmek için adım atmaya hazır görünüyor.

Donald Trump’ın İran’la varılan nükleer anlaşmadan çekilmesi, iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da gerilmesine vesile olmuştu. ABD, AB baskıları ve Siyonist İsrail rejiminin provokasyonlarına rağmen politikasından geri adım atmayan İran hem uranyum zenginleştirmeye hem yeni balistik füzeler geliştirmeye devam etti. Son yıllarda bunlara İran yapımı İHA’lar da eklendi. Bu gelişmeler vesile buldukça İran’a saldırmaktan söz eden İsrail rejiminin tedirginliğini arttırmış görünüyor. Buna rağmen Biden yönetiminin İran’la “resmi olmayan” bir anlaşmaya varmak istediğini ABD medyası yazıyor. Biden yönetiminin Siyonist lobiye rağmen Reisi yönetimi ile anlaşma çabası içinde olması, İran’a saldırmak için Washington’dan destek bekleyen İsrail rejiminin heveslerini kursağında bırakmış görünüyor.

***

Ortadoğu’da süreç bu minvalde ilerlerken hedef büyüten İran, bir dönem ABD’nin “arka bahçesi” diye anılan Latin Amerika ülkeleriyle ilişkileri derinleştirmeye başladı. Latin Amerika gezisine çıkan İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi Venezuela, Nikaragua ve Küba’yı ziyaret ederek üst düzey görüşmelerde bulundu.

Kalabalık bir heyetle ziyareti gerçekleştiren Reisi, her üç ülkeyle birçok alanda farklı anlaşmalara imza attı. Sadece Venezuela ile 25 anlaşma imzalandığı bildirildi. Telesur kanalına röportaj veren Reisi, ABD karşıtı söylemi öne çıkartarak, Latin Amerika ülkeleriyle ilişkileri daha çok geliştirmek için çaba harcadıklarını söyledi. Ziyarete dair haberlerde, Reisi’nin Brezilya ile de ilişkileri geliştirmeye hazır olduğu mesajı verdiği belirtiliyor.  

İran’ın Latin Amerika ülkeleriyle ilişkileri yeni değil kuşkusuz. Chavez döneminde ilk adımlar atılmıştı. Ancak ABD baskısı ilişkilerin geliştirilmesini frenlemişti. Reisi’nin üç ülkeyi kapsayan ziyareti ve imzaladığı anlaşmalar, ABD’nin takoz koyma konusunda eskisi kadar etkili olamadığını gösterdi. İlişkilerin seyri sol yönetimlerin işbaşında kalmasına bağlı olsa da atılan adımlar, İran’ın Amerika’nın “arka bahçesi”nde etki alanı yaratmaya başladığına işaret ediyor.

Bu ülkeler arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi, ABD’nin tehdit ve ambargosuna bir meydan okuma olarak da değerlendiriliyor. Nitekim Reisi’nin Nikolas Maduro, Daniel Ortega ve Miguel Díaz-Canel ile yaptığı ortak basın toplantılarında ABD kuşatmasına karşı birlikte durmanın öneminin altı çizildi. Her dört ülkenin ABD baskısı altında olması, bu ortak söyleme ve tutumlara somut bir zemin sağlıyor. Bu gelişmelerin yaşandığı Latin Amerika’nın artık ABD’nin istediği gibi at koşturduğu bir “arka bahçe” olmaktan çıkma yolunda olduğunu gösteriyor.