Türk Tabipler Birliği (TTB) Manisa Organize Sanayi Bölgesinde ve buradaki Vestel fabrikalarında inceleme yaparak Covid-19 raporu hazırladı. TTB Merkez Konseyi, Manisa Tabip Odası, TTB İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Kolu ve TTB Halk Sağlığı Kolu’ndan temsilcilerinden oluşan heyet, raporu 18 Ağustos’ta farklı firmalardan işçiler, işyeri temsilcileri ve işyeri hekimleri ile görüşmeler yaparak hazırladı.
Hazırlanan ve bugün kamuoyuna açıklanan raporda Vestel ve salgın hakkında şu ifadelerle bilgi verildi:
“Manisa’da, Manisa OSB, Muradiye OSB ve yan sanayi bağlantılarıyla orta küçük işletmelerde, ortalama 160.000’nin üzerinde işçi, üretim sektöründe bulunmaktadır. Manisa OSB’de, 60.000’e yakın çalışan, 200’ün üzerinde işletme, 40’a yakın İşyeri Hekimi bulunurken, Vestel’de 19.000 civarında çalışan, 11 işyeri hekimi bulunmaktadır. Vestel’de 12 saatlik 2 vardiya çalışırken, diğer firmalarda farklı çalışma sistemi (3’lü vardiya, normal mesai) bulunmaktadır. Bir vardiyada bazı fabrikalarda 100-200 işçi çalışırken, Vestel’de bir vardiyada 1500 işçi olabilmektedir. Servislerin %60’ı ise, İzmir’den gelmektedir.
İlk ölüm vakasının açıklandığı 27 Mart’tan bu yana, medyaya düşen haberlerden Vestel fabrikalarında, 8 işçinin hayatını kaybettiği 1000 civarında COVİD-19 olgu olduğu bilinmekle birlikte, ölü sayısının 17 olduğu şeklinde haberler de basında yer almıştır.”
TTB ilk günlerdeki uyarısını hatırlattı
TTB, pandeminin ilk günlerinden “Kapalı alanlarda dip dibe çalışan işçilerin, fiziki mesafeyi koruyamayacakları, aynı ekipmanı kullanan işçilerin bulaş açısından riskli olduğu, kapalı ve havasız ortamlarda maske kullanma konusunda birçok ihlallerin olabileceği öngörülmüştür. Gerek hijyen konusunda yeterli eğitim yapılmaması, gerekse de dezenfektan temininde yaşanan sıkıntılara işaret ederek, işletmelerin COVID-19 etkeninin yayılması açısından, birer enfeksiyon kaynağı haline gelebileceği yönünde kaygılar kamuoyuyla” paylaşıldığı ifade edilerek genel olarak yaptıkları uyarı hatırlatıldı.
OSB’deki sendika temsilcileri alınan tedbirlerin yetersizliğini belirtti
OSB’de yapılan heyet görüşmelerinde sendika temsilcilerinin anlattıkları raporda şu şekilde sıralandı:
“Servislerin birçok işletme tarafından ortak kullanıldığını, şoförler değişirken ve seferlerden önce veya sonra araçların uygun dezenfeksiyon işlemine tabi tutulmadığını,
Özellikle 1 Haziran sonrası servislerde yan yana oturma düzenine geçildiğini, sadece Vestel’de COVID-19 (+) olgular ve ölümlerin başlamasından sonra, aralıklı oturma düzenine geçildiği ifade edildi.
Şehirde, Organize Sanayi Bölgesinde çalışan tüm işçilerin aynı duraklardan servislere bindiğini, bu sırada izdiham yaşandığını, fiziki temasların olduğunu,
Organize Sanayi Bölgesinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının çalışmadığının, dolayısıyla işçi temsilcilerinin alınacak tedbirler konusunda bir katkısı olamadığı gibi, işverenlerin de işçi sağlığı ve güvenliğine yeteri kadar önem vermediğini,
Soyunma dolaplarının çok dip dibe olduğu, hatta bir dolapta iki işçinin soyunup giyindiğini, fiziksel mesafenin ortadan kalktığını,
Vestel dışında tüm Organize Sanayi Bölgesinin aynı OSGB’den hizmet aldığını, işçilerin, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarına ulaşmasında sıkıntılar yaşandığını,
Organize Sanayi Bölgesinde genel olarak maske konusunda sıkıntılar yaşandığını, bazı yerlerde haftada 5 maske verildiğini,
Bazı işletmede iş kazası bildirimlerinin de yapılmadığını ifade ettiler.
Önceki yıllarda Vestel’de, sendikal faaliyete katıldığı için bir gecede 3000 işçinin işten çıkarılmasından dolayı işçilerin sendikal faaliyetlere katılamadıkları belirten sendikacılar, organize sanayi bölgesinde sendikaların örgütlü olduğu fabrikalarda COVİD-19 için alınan tedbirlerin daha iyi olduğu hastalığa yakalanma oranının çok daha düşük olduğunun altını çizdiler.”
Vestel’de işçi sağlığı
11 İşyeri hekiminin çalıştığı Vestel fabrikalarında, 1 Haziran’a kadar 18 Covid-19 pozitif vaka olduğu belirtilen raporda 1 Haziran sonrasında, 1000 civarında vaka görülünce; işçi sağlığı ve güvenliğinin ve Covid-19 için alınan tedbirlerin sorgulanmaya başlandığı işyeri hekimleri tarafından da vurgulandığı ifade edildi. Devamında işyeri hekimlerinin anlattıkları şöyle sıralandı:
“30 Haziran’dan sonra servislerin kalabalıklığı konusunda ve şehirde servislerin işçileri alırken duraklarda yaşanan sıkışıklık konusunda tedbirlerin alınmamasının, COVID-19 salgınıyla mücadeleyi olumsuz etkilediği tespit edildi.
Fabrika girişinde, kontrollerin gevşetilmesi, vardiya girişinde kimlerin birlikte olduğunun tespit edilmesinin, COVİD-19 (+) olguların temaslılarının bulunmasının filyasyon çalışmalarındaki öneminin kavranamadığı görüldü.
Fabrika girişlerinde yığılmaların önlenerek fiziksel mesafe ihlallerinin önüne geçilmesi konusunda yeterli çaba gösterilmediği tespit edildi.
Üretim birimlerinde maske kullanma konusunda yaşanan sıkıntıların aşılmasında, gerekli gayretin gösterilmediği görüldü.
Günde ortalama 100 kişinin işe alındığını, COVID-19 için antikor testlerinin uygulandığı görüldü, .
Temaslıların OSB’nin aracı ile üçer kişilik gruplar halinde hastaneye gönderildiği tespit edildi.
Temaslıların, başlangıçta tespit edilebilirken, son zamanda tespit edilmesi konusunda sıkıntılar yaşandığını, tespit edilmeme yönünde bir iradenin ortaya çıktığı ifade edildi.
Temaslılar konusunda bu nedenle filyasyon çalışmalarının da kesintiye uğradığı tespit edildi.
Kronik hastalığı olan 1800 çalışandan, 1200’ü çalışmaya geri dönerken ancak 600 kronik hastalığı olan işçinin evinde kaldığı tespit edildi.”
Vestel’de işçilerin anlatımıyla önlem alınmıyor
TTB heyetinin Vestel’deki işçilerin anlatımlarını raporda şu şekilde ifade edildi:
“Organize Sanayi Bölgesinde çalışan işçilerin % 70’inin evlere iş kıyafetleri ile gidip geldikleri,
Servislerin COVID-19 (+)’lerin artmaya başladığı son zamanlara kadar tam kapasite ile çalıştığı, son günlerde kapasite azaltılma yoluna gidildiği,
1 Haziran öncesi servislere binişlerde gruplar arasında, 15’er dakika zaman varken, daha sonra bu uygulamanın kaldırıldığı, servislere binişlerde yığılmalar olmaya başladığı,
Servislerde işyerine gelirken COVID-19 ile ilgili bir form doldurulduğu, bu formu, bütün işçilerin aynı kalemi kullanarak doldurduğu ve fiziksel temasın engellenemediği,
Ayda iki adet bez maske verildiği, bez maskelerin de üst tarafında tel çubuk olmadığı için, burnun sürekli açıkta kaldığı,
Pandemi döneminde vardiyaların 12 saate çıkarıldığı ve verilen yemeğin 12 saatlik çalışmayı karşılayacak özellikte olmadığı,
Üretim alanlarında, işçilerin fiziksel mesafeye dikkat edilmeden zaman zaman, yan yana çalıştıkları, ayrıca banttan geçen ürüne arka arkaya elle temas edildiği ve bu şekilde fiziksel temasın engellenemediği,
Ekip çalışmalarında ekipteki işçiler aynı malzemeyi kullanırken, malzeme el değiştirdiğinde de dezenfeksiyon olanağı ve zamanı olmadığı,
Beyaz yakaların bulunduğu bürolarda yetersiz de olsa ortak kullanılan alanların dezenfeksiyonusağlanırken, üretim alanlarında ortak kullanım alanları, kapı kolları, merdiven korkulukları ve her türlü malzemenin dezenfeksiyonunun yapılmadığı,
Yemekhanede, daha önce fiziksel mesafeye dikkat edilmezken, ölümlerin gerçekleştiği son zamanlarda masalarda tek kişi oturtularak fiziksel mesafe sağlanmaya çalışıldığı,
Fabrika girişinde COVID-19 şüpheliler için bir panelvan tipi araç ayrıldığını, aracın üç kişi olduğunda hareket ettiği ifade edildi. Şüpheli işçiler üç kişilik gruplar halinde hastaneye sevk edildiği,
COVID-19 şüpheli bir kişi test (+) çıktığında temaslılarının tespit edilmediği, (+) çıkan işçinin de temas ettiği işçileri söylemesi bir şekilde engellenerek, diğer (+)’lerin bulunmasının önüne geçildiği ifade edildi. Bu şekilde, pozitif vakaların tespit edilmesinin engellenerek, üretimin devam etmesinin sağlandığı,
COVID-19 (+) çalışanın, sadece en yakınındaki işçiler, 14 gün eve gönderilirken, diğer temaslıların tespit edilmediği,
Temaslıların kendilerini ifşa etmesinin de, işten atılma baskısı altında engellendiği ifade edildi.
Bu şekilde temaslılar, test yapılmadan, pozitif olup olmadığı araştırılmadan, diğer sağlam işçilerle birlikte çalışmaya devam etmektedirler.
Şikayetleri olmasına rağmen, 1 hafta hastaneye başvurması engellenen, ama daha sonra COVID-19 (+) çıkan işçilerin olduğu söylendi.
Ölümlerden ve pozitiflerin artmasından sonra revir önünde yığılmalarla; fiziksel mesafenin ortadan kalktığı durumların sık sık yaşanmaya başladığı ifade edildi.”
Üretim kritik alanlar dışında durdurulmalı
Yaşam için gerekli temel üretim dışında kalan çalışma alanlarının bir süreliğine durdurulmadığı sürece salgının kontrol altına alınmasının mümkün olmayacağı bir kez hatırlatıldığı raporda, bulaşı riskini Vestel’de ve OSB toplamında minimuma indirmek için alınması gereken önlemler şöyle sıralandı:
“Şehirde, servislerin OSB’deki bütün işçileri aynı duraklardan almaları önlenmelidir. Duraklar ve duraklarda bekleme noktaları çoğaltılarak, duraklarda fiziksel mesafenin korunması ve fiziksel temas önlenmelidir. Her fabrika için farklı biniş noktaları tespit ederek bu sorun çözülebilir.
Öncelikle servis şoförleri, COVID-19’un bulaşma ve korunma yöntemleri konusunda eğitilerek, servislerde fiziksel mesafenin korunması, maske kullanımı ve hijyenin sağlanması konusunda sorumluluk alması sağlanmalıdır.
Servisler çoğu zaman arka arkaya farklı fabrikaların işçilerini taşıyabilmektedir. Böyle durumlarda, her seferden önce ve sonra, servis araçları etkin ve uygun bir şekilde dezenfekte edilmelidir.
Servisler, kapasiteleri yarı yarıya azaltılarak, işçiler yanlarındaki koltuklar boş olacak şekilde ve her gün aynı koltuğa oturacak şekilde oturtulmalıdır.
Servislerde mutlaka, girişte, bir yere sabitlenmiş olarak el dezenfektanı bulundurulmalıdır. Servise binerken ve inerken bu dezenfektan kullanılmalıdır.
Fabrika girişlerinde, maske kontrolü ve ateş ölçmenin yanı sıra şikayetsorgulanması da yapılmalıdır. COVID-19 şüpheli vakalar, sağlık personeli tarafından yeniden değerlendirilmelidir.
Fabrika girişlerinde fiziksel mesafeye dikkat edilerek giriş yapılmalıdır. Aynı saatte gelen işçilerin girişte yığılmaya neden olarak fiziksel mesafeyi ihlal etmesinin önüne geçilmelidir.
Aynı vardiyada çalışan işçi sayıları azaltılmalıdır.
12 saate çıkarılan vardiyaların, 6 saate düşürülmesi, aynı vardiyada çalışan işçi sayısının azaltılması, vardiya giriş çıkışlarında yığılmaların önlenmesi açısından da önemlidir.
Soyunma dolaplarındaki sıkışıklığı önleyecek tedbirler alınarak, işçilerin topluca soyunma odalarına girmesi önlenmelidir.
İş kıyafetleriyle evlere gidilmesi, fabrika içi ortamla, fabrika dışı ortam arasındaki farkı da ortadan kaldırarak, fabrika içinde yaptığınız dezenfeksiyonu da etkisizleştirecektir. Bu nedenle dışarıdan içeriye, virüs taşınmasını engellemek için iş kıyafetleri, sadece işyerinde giyilmelidir.
Çoğu zaman işçiler birlikte çay molası verdiklerinde, maskelerini çıkartırken fiziksel mesafeyi de ortadan kaldırmaktadır. Çay molalarında fiziksel mesafenin korunması yönünde uyarı ve denetim sağlanmalıdır.
İdari bölümlerde, klima kullanımında, havada asılı virüs damlacıkları hareketlendiği için fiziksel mesafe de ortadan kalkmaktadır. Mümkün olduğu kadar doğal havalandırmalar kullanılmalıdır.
Sadece idari bölüm alanları değil, tüm fabrikada ortak kullanılan alanlar, ekipmanlar, kapı kolları, merdiven tutacakları gibi bölümler etkin ve uygun şekilde dezenfekte edilerek bulaşmanın önlenmesi için tedbirler alınmalıdır.
Yemekhanelerde, yemek kuyruğunda yığılmaları önleyerek fiziksel mesafe korunmalıdır. Bunun için,yemek saatleri ayarlanarak ve yemekhanenin açık kalma süresi uzatılarak, işçilerin aralıklarla yemekhaneye gelmeleri sağlanmalıdır.
Yemekhanelerde, işçiler masalara tek tek oturtulmalı veya masa yeterli büyüklükte ise araya seperatörler koyarak fiziksel mesafe sağlanmalıdır.
Eğitimler devam etmeli, yüz yüze eğitimlerin yapılamadığı durumlarda da çeşitli görseller ve talimatlar kullanılarak, COVID-19’a karşı tedbirler konusunda duyarlılığın devamı sağlanmalıdır.”
Ayrıca, pozitif bir vaka çıktığında temaslılarının tespit edilip diğer işçilerden ayrıştırılması gerektiği vurgulandı.
Raporda son olarak üretim durmadığı sürece bulaşmanın kaçınılmazlığı ifade edildi.
