Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) 2021-2022 Basın Özgürlüğü Raporu’nu yayınladı. Son bir yıllık süreçte basın özgürlüğüne yönelik müdahaleleri ve müdahale kaynaklarını tespit etme hedefiyle hazırlanan raporda TGS’ye ulaşan destek talepleri, dava takipleri, hapishane ziyaretleri sonucu yapılan görüşmeler, bilgi edinme başvuruları ve medyaya yansıyan haberlerden faydalanıldı.
TGS’nin raporunda basın özgürlüğüne yönelik yasama, yargı, yürütme ve üçüncü kişilerden gelen müdahalelerle beraber basın özgürlüğü mücadelesini zayıflatmak için uygulanan sendikasızlaştırma ve güvencesiz çalışma dayatmaları öne çıkan başlıklar oldu.
Tüm bunlara rağmen editoryal bağımsızlık, ekonomik ve sosyal haklar için sendika çatısı altında mücadele eden gazetecilerin sayısındaki artışın umut vadettiği belirtilen raporda öne çıkanlar şu şekilde:
“-Basın, Yayın ve Gazetecilik” işkolunda kayıtlı çalışanların 23.907’si gazetecilik faaliyeti yürütüyor.
-TÜİK verilerine göre 2021 yılında genel işsizlik oranı %12 iken gazetecilik mezunları içinde işsizlik oranı %18,3.
-Görece yüksek işsizlik oranı, çalışan gazetecilerin iş ve gelir güvencesi üzerinde baskı oluşturmayı sürdürüyor.
-Resmi basın kartı sahibi gazeteci sayısı geçen yıla göre artış gösterse de kayıtlı gazetecilerin sadece yüzde 68,72’si karta sahip. Sigortasız ya da serbest çalışan gazetecilerle birlikte bu oran daha da düşüyor.
-Editoryal bağımsızlığın önündeki engeller kadar gazetecilerin ekonomik ve sosyal hakları da alarm veriyor.
-Sendikalaşma önündeki tüm engellere rağmen TGS, son bir yılda üçü uluslararası ve dördü ulusal düzeyde faaliyet yürüten yedi medya kuruluşunda çoğunluğu sağlama başarısı gösterdi.
-26 gazeteci gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevinde.
-Pandemi tedbirleri esnetilse de cezaevindeki gazetecilerin hakları tedbirler gerekçe gösterilerek cezaevi yönetimlerince ihlâl ediliyor.
-Gazetecilerin nakil talepleri reddediliyor, denetimli serbestlik hakkı keyfi kurul kararlarıyla engelleniyor. Gazeteciler aileleri ile iletişim kuramıyor, sosyalleşemiyor, dışarıdan haber alamıyor, sağlık hizmetlerine erişemiyor, kötü hijyen koşullarında cezaevinde tutuluyor.
-Gazeteciler en çok ‘silahlı örgüt üyeliği’ ile ‘terör örgütü propagandası yapmak’la suçlanıyor.”
Sorunların “yan yana” ve örgütlü mücadele ile aşılabileceği vurgulanan raporda son bir yılda yaşananlar şöyle sıralandı:
“-31 gazeteci toplamda 52 gün gözaltında kaldı.
-60 gazeteci hakkında soruşturma açıldı.
-128 davada 273 gazeteci yargılandı.
-Gazeteciler toplam 75 yıl 5 ay 26 gün hapis cezasına mahkûm edildi.
-TGS 10 cezaevinde 18 gazeteciyle görüşerek hak ihlâllerini kayıt altına aldı.
-57 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı; 32 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.
-54 haber sitesine ve 1355 haber içeriğine erişimin engellenmesine, 19 haberin içerikten çıkarılmasına karar verildi.
-RTÜK marifetiyle toplam 61 ayrı karar ile toplam 10.427.902 TL idari para cezası verildi.
-2021’de 559 basın kartı iptal edildi. TGS’nin İletişim Başkanlığı’ndan edindiği bilgiye göre 16.429 kişide Cumhurbaşkanlığı basın kartı var.
-Basın İlân Kurumu gazetelere toplam 25 gün ilân kesme cezası verdi. (Cumhuriyet’e 16, Evrensel’e 5, Sözcü’ye 4 gün)”
