Kapitalizmin krizi işçi sınıfı ve emekçilerin yaşamını dört bir yandan kuşatırken, sefalet giderek derinleşiyor. Hayat pahalılığı artarken, borç içinde yaşamını sürdürmeye çalışan emekçiler, krizle birlikte borçlarını daha fazla ödeyemez hale geliyor. Kredi kartı ve tüketici kredilerini ödeyemeyenlerin sayısı 2018 Kasım ayı itibarıyla 1,3 milyon kişiye dayanırken, ödemelerini aksatmaları nedeniyle takibe alınanların sayısı 4,6 milyon kişiyi aştı. Krizin etkisiyle taşıt ve konut krediler başta olmak üzere tüketici kredisi kullanımında da büyük düşüş oldu, harcamalar 2018 Ağustos ayından itibaren düşüşe geçti.

Sözcü’den Erdoğan Süzer’in haberine göre, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Türkiye Ekonomisinde Haftalık Gelişmeler ve Genel Görünüm Raporu’nu yayımladı. Rapora göre, geçen yılın ocak-kasım aylarını kapsayan 11 aylık dönemde tüketici kredisi ve kredi kartı borcunu ödeyemeyen kişi sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 215 bin 842 kişiden, 1 milyon 284 bin 261 kişiye çıktı. Ekonomik kriz derinleştiği bu dönemde kredi kartlarından çok tüketici kredilerini geri ödemekte yaşanan zorlanma dikkat çekti.

Rapora göre 11 aylık dönemde tüketici kredilerini ödeyemeyenlerin sayısı 137 bin 391 kişi artarak 826 bin 899 kişiye çıktı. Buna karşılık kredi kartı borcunu ödeyemeyenlerin sayısı aynı dönemde yaklaşık 76 bin kişi azalarak 744 bin 865 kişiye düştü.

Takipteki kişi sayısı 4,6 milyonu aştı

Raporda, kriz yılı olan 2018 ile 2017 yıllarının kasım ayları da karşılaştırıldı. Ekonomide toparlanma ve dengelenmenin yaşandığı iddia edilen 2018’in Kasım ayında hem tüketici kredilerini hem de kart borçlarını ödeyemeyenlerin sayısında net artış yaşandı. 2018’in Kasım ayında, bir önceki yılın Kasım ayına göre tüketici kredisini ödeyemeyenlerin sayısı yüzde 34,1 artarak, 79 bin 813 kişiden, 107 bin 37 kişiye, kredi kartı borcunu ödeyemez duruma düşenlerin sayısı da yüzde 9,7 artışla 70 bin 887'den, 77 bin 749 kişiye çıktı. Kasım ayında kart ve tüketici kredi borcunu ödeyemeyenlerin toplam sayısı ise 133 binden 164 bine yükseldi.

Borcunu ödeyemez duruma düşenlerin yanı sıra 2018 yılı Kasım ayı itibarıyla 2 milyon 227 bin kişi tüketici kredisini, 2 milyon 408 bin kişi de kredi kartı ödemelerini aksattığı için bankaların takibine düştü. Kart ve tüketici kredi borçları nedeniyle takibe düşen kişi sayısı toplamda 4 milyon 635 bini aşarken, hem tüketici hem de kredi kartı borcu olanların sayısı 3 milyon 373 bin kişiye dayandı.

Harcamalarda frene basıldı

Ekonomik gelişmeler ve genel görünüm raporu, geçen yıl ağustos ayında ekonomik krizin başlamasıyla birlikte harcamalarda bir anda frene basıldığını da ortaya koydu. Rapora göre tüketici kredileri 2018 Temmuz ayına kadar sürekli artarak 421,5 milyar liraya kadar tırmandı. Ancak dövizin patlama yaptığı Ağustos ayından itibaren tüketici kredileri birden bire inişe geçti. Tüketiciler harcamalarını kısıp kredi kullanmayı azaltınca, bankaların bireysel kredi bakiyesi 23,1 milyar lira birden düşerek 11 Ocak 2019 tarihi itibarıyla 398,4 milyar liraya kadar geriledi. Buna karşılık, aylık gelirleriyle geçinmekte zorlanan bireyler, krize rağmen kredi kartı harcamalarında aynı düşüşü sağlayamadı. Kart harcamaları Eylül’de hız kesip Ekim’de düşüş gösterse de 2019 Ocak ayı ortalarına kadar hemen hemen aynı seviyelerde tutundu.

Konut ve taşıt kredisi kullanımında düşüş

Ekonomik krizle birlikte harcamalar askıya alınırken, tüketici kredileri ve kredi kartlarının yanı sıra konut, taşıt ve diğer ihtiyaçlar için kullanılan banka kredisinden de büyük ölçüde vazgeçildi. 2018 Temmuz ayına kadar sürekli yukarı tırmanış göstererek 201,2 milyar liraya kadar çıkan konut kredileri, Ağustos krizinin başlamasıyla inişe geçti ve 11 Ocak 2019 kadar 13,6 milyar lira birden azalarak 187,6 milyar liraya düştü.

Taşıt kredileri de aynı şekilde 7,2 milyar liraya kadar tırmanmasına rağmen Ağustos’tan itibaren inişe geçti, yeni yılda 6,5 milyar liraya geriledi. Kriz öncesinde 214,4 milyar liraya kadar çıkan diğer tüketici kredileri de bu aya kadar 10,1 milyar liralık kayıp yaşadı.

Rapora göre, geçen yılın ilk 11 aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre protestolu senet sayısı yüzde 1,9 azaldı, ancak ödenemeyen çek tutarı yüzde 45,5 oranında artarak 11,5 milyar liradan 16,8 milyar liraya çıktı. Aynı dönemde karşılıksız çek miktarı yüzde 22 artarken, karşılıksız çıkan çek tutarı yüzde 60’a yakın artarak 15,8 milyar liradan 25,3 milyar liraya yükseldi.