Kayıt dışı çalışanların sayısı her ay TÜİK’in istihdam verilerinde yer alıyor. Kapitalizmin sömürü yasalarına uyan bu yasadışı yani kayıt dışı çalışma salgın günlerinde işçiyi işsiz bırakarak açlığa, ya da daha azgın sömürü koşularında ve risk altında çalışmaya mahkûm ediyor.
Sözcü gazetesinde yer alan Erdoğan Süzer’in haberine göre koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle işçiler İşsizlik Sigortası Fonu'ndan işsizlik maaşı, kısa çalışma ödeneği veya nakit desteği alırken, kayıt dışı çalıştırılan 9 milyon kişi ekmek parasına zor yeten 39.24 liralık nakit desteğinden bile mahrum kaldı.
CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, halen Türkiye'de 9 milyonun üzerinde işçinin kayıt dışı çalıştırıldığını, bu işçilerin virüs ortamında her türlü haktan mahrum bırakıldığını bildirdi. Konunun araştırılması için TBMM'ye soru önergesi ve araştırma önergesi veren Demirtaş, bu geniş yoksul kitlenin açlığa terk edilmemesi çağrısı yaptı.
Her 3 çalışandan 1’i
Demirtaş, Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yanıtlanmasını istediği önergesinde, kayıt dışı istihdamın; işçilerin hiçbir şekilde kayıtlarda gösterilmemesi, çalıştıkları sürenin sadece bir kısmının kayıtlarda gösterilmesi, prime esas kazançlarının eksik gösterilmesi ile hem çalışma sürelerinin hem de prime esas kazançlarının eksik gösterilmesi şeklinde 4 farklı yöntemle uygulandığını söyledi.
AKP'nin 18 yıldır uyguladığı politikaların kayıt dışı istihdamı engellemede yetersiz kaldığına, kayıt dışı istihdamın son dönemde yüzde 36 gibi çok büyük oranlara çıktığına işaret eden Demirtaş, “Son 3 yılın AB ilerleme raporlarında da, kayıt dışı istihdamla ilgili olarak Türkiye'nin ilerleme kaydedemediği tespit edilmiştir. Ocak 2020 itibarıyla, ülkemizde her 3 çalışandan 1'i yani yaklaşık 9 milyon işçi kayıt dışı çalışmaktadır” dedi.
Kayıt dışı çalıştırılan işçilerin işten çıkartıldıklarında işsizlik sigortası ve kısa çalışma ödeneği gibi haklardan yararlanamadıklarını, salgın döneminde işini kaybeden milyonlarca kayıtsız işçinin adeta yokluğun içine düştüğünü belirten Demirtaş, “Bakanlık olarak salgın sonrası ortaya çıkan ekonomik kriz nedeniyle mağdur olan ve çalışma yaşamının en korumasız ve güvencesiz kesimi olan kayıt dışı çalışanların mağduriyetlerini ivedilikle gidermek için bir çalışma yapıyor musunuz? Milyonlarca işçinin mağduriyetini gidermek için ne gibi önlemler alacaksınız?” diye sordu.
Koronavirüs salgını nedeniyle işsiz kalan milyonlarca insan, Ankara'da olduğu gibi birçok ilde Türkiye İş Kurumu'nun (İŞKUR) önünde uzun kuyruklar oluşturuyor.
Emekli olamıyorlar
Ünal Demirtaş, önergesinde toplumun dezavantajlı kesimini oluşturan kayıt dışı çalışanların eğitim seviyesi düşük ve mesleki eğitimi olmayan, çocuk ve genç, kadın ve geçici koruma kapsamında olan sığınmacı ve kaçak göçmen işçiler olduğunu belirterek, şunları söyledi:
*Oysa bu işçiler, kamunun koruma mekanizmalarına en fazla ihtiyaç duyan işçilerdir. Kayıt dışı istihdamın en yoğun olduğu sektörlerde ciddi bir denetimsizlik ve kuralsızlık egemendir.
*Bu işçiler Anayasanın ve İş Kanunun kendilerine tanıdığı hiçbir haktan yararlanamamakta ve kanunlarla korunamamaktadırlar.
*Özellikle tarım ve orman, tekstil ve mobilya gibi sektörlerde kayıt dışı çalışanlar Anayasaya aykırı olarak asgari ücretin altında, günde 12-14 saat, hafta tatilleri, ulusal bayram ve genel tatiller dahil izinsiz, iş güvencesiz, tazminatsız, sigortasız çalıştırılmaktadır. Emeklilik hakkından mahrum bırakılmaktadır.
