Kamu kaynaklarının yandaş şirketlerin cebine aktarılmasının yeni bir örneği Türkiye Kömür İşletmeleri’nde ortaya çıktı. Sürekli zarar eden şirketin, AKP iktidarlarının gözde şirketleri AKSA ve Kolin’in cebine fazladan 79 milyon TL koyduğu belirlendi.
BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre, Sayıştay denetçilerinin TKİ 2018 Yılı Denetim Raporu’nda kuruma ilişkin çarpıcı tespitler yer aldı.
Rapora göre, termik santral kurma şartlı rodövans sözleşmelerinde, birim fiyat belirlemede Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) kullanılırken 2015 yılında Piyasa Takas Fiyatı (PTF) kullanılmaya başlandı. Bu da Bolu Göynük’teki kömür sahalarını işleten AKSA Holding’den daha düşük rödovans bedeli tahsil edilmesine neden oldu. Raporda, böylece kurumun daha az gelir elde ettiği ve diğer termik santralların da devreye girmesiyle 30 yıllık projeksiyonda kurumun çok daha önemli miktarlarda gelir kaybına uğrayabileceğinin altı çizildi.
Garanti ödemeli kamu özel işbirliği projelerinin gözde şirketi Kolin’in de açık ocak işletmesine karşın yeraltı işletmelerine verilmesi gereken fiyat farkından yararlandırıldığı tespit edildi.
Genel müdürün imzasıyla
TKİ Genel Müdürü Mustafa Aktaş’ın 2016 yılında yıllık rodövans birim fiyatının ÜFE’ye göre belirlenmesi uygulamasını iptal ederek termik santral kurma şartlı rodövans sözleşmelerinin tamamında Piyasa Takas Fiyatı’na geçilmesi talimatı vermesinin neden olduğu fatura büyüyor.
TKİ, rödovans sözleşmesi yaptığı AKSA Göynük Enerji Üretim A.Ş’den Bolu Göynük kömür sahalarında yapılan üretim dolayısıyla 2016’da 54 milyon 867 bin TL, 2017’de 57 milyon 306 bin TL, 018 Yılı Ocak-Şubat aylarında ise 73 milyon 593 bin TL rodövans bedeli tahsil etti. Denetçiler, TÜFE yerine PTF esas alınarak yapılan hesaplama sonucu, 2016’da 14 milyon, 2017’de 20 milyon 375 bin, 2018’de 25 milyon 231 bin TL, 2019 yılı Ocak-Mart döneminde ise 16 milyon 897 bin TL olmak üzere 76 milyon 582 bin TL eksik tahakkuk yapıldığını tespit etti.
Kolin’e kıyak
Kamudan en fazla ihale alan şirketler arasında yer alan Kolin’in de açık işletme yapmasına karşın yeraltı işletmelerine ödenmesi gereken farktan yararlandırıldığı ortaya çıktı. Rapora göre, 2015’te yeraltı maden işletmeleri için bazı nedenlerle meydana gelen maliyet artışlarının fiyat farkı olarak firmalara ödeneceği hükme bağlandı. 5,46 Krş/Kwh olan fiyat, fiyat farkıyla birlikte 4,19 Krş/Kwh olarak güncelledi. Buna hesaplamada esas alınan birimin PTF olarak belirlenmesi de eklenince şirket devlete 12,76 krş/kwh’lık birim fiyat yerine 9,79 krş/kwh üzerinden rodövans ödemesi yaptı. Böylece 2019 yılı Ocak ayında üretime başlayan şirketin cebine sadece üç ay için 2 milyon 804 bin lira fazla tutar girdi.
Yöneticilere suçlama
Sayıştay denetçileri, yöneticilerin verilen sermayeyi ve sağlanan diğer kaynakları verimlilik ve karlılık esaslarına göre kullanma ve değerlendirme gayret ve basiretini göstermek sorumluluğu ve yükümlülüğüne aykırı davrandıkları tespitinde bulundu.
Ayrıca 79 milyon 387 bin TL’lik ek gelir kaybı ile yasal faizinin ilgili firmalardan alınması istendi.
