İktidar tarafından “basın özgür” biçiminde yalanlar ikiyüzlüce söylenmeye devam etse de, Bağımsız İletişim Ağı’nın (BİA) yayınladığı 2018 Nisan-Mayıs-Haziran Medya Gözlem Raporu bu yalanı apaçık ortaya seriyor.
Raporda 315 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusunun 47 ağırlaştırılmış müebbet, bir müebbet hapis, 3 bin 34 yıl 6 ay hapis, 4 milyon 40 bin TL maddi veya manevi tazminat istemiyle yargılandığı belirtiliyor.
Bununla birlikte 127 gazeteci hapis. 127 gazeteciden 33’ü yargılanıyor, 40’ının soruşturması sürüyor. 24 gazeteci hükümlü, 30 gazetecinin dosyası da üst mahkemede. Özgür Gazeteciler İnisiyatifi tutuklu gazeteci sayısının yaklaşık 200 olduğunu açıklamıştı.
Büro baskınları, gözaltılar, soruşturmalar
Rapora göre 2018’in Nisan-Mayıs-Haziran döneminde iki gazete, bir medya bürosu saldırıya uğradı ve bir medya organı da sözlü saldırının hedefi oldu.
Yedisi öldürme temelinde olmak üzere toplam 65 gazeteci tehdit edildi. Devlet Bahçeli, MHP’yi eleştiren 59 gazeteciyi ilanla hedef aldı. Bahçeli’nin hastanede ziyaret ettiği çete lideri Alaattin Çakıcı da Karar gazetesinin altı yazarı için cezalandırma çağrısı yaptı.
Raporda belirtildiği üzere, 69 gazeteci “örgüt propagandası” veya “örgüt açıklamalarına yer vermek” gerekçeleriyle toplam 508 yıl hapis istemiyle yargılandı.121 gazeteci, “örgüt yöneticiliği”, “örgüt üyeliği”, “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek”, “örgüte yardım” gibi suçlamalar nedeniyle toplam 1850 yıl hapis istemiyle yargılanıyor. Sosyal medya hesapları üzerinden açılan soruşturmalarla beraber, bir yayın yasağına karar verilirken, bir yazı, 10 kitap, bir TV kuruluşu sansür edildi; hapishanelerde bir mektup, iki gazete, bir dergi yasak gördü.
AİHM tarafından cezalandırılıyor ama…
Raporda ele alınan Nisan-Mayıs-Haziran 2018 döneminde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), gazeteci Yalçın Ergündoğan ve yayıncı Fatih Taş dahil beş kişinin başvurusunda Türkiye’yi, 19 bin 500 avro tazminat ödemeye mahkûm etti.
Ama aynı dönemde Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ise radyo ve TV’lere toplam 6 program durdurma, 14 işlem karşılığında 1 milyon 211 bin 367 TL idari para cezası ve bir de uyarı verdi. Raporda son olarak, bu dönemde 25 gazeteci ve medya çalışanın işten çıkarıldığı belirtildi.
TÜİK verilerine göre yayın sayısı düşüyor
BİA raporuyla beraber TÜİK verilerine bakıldığında, son üç aydaki basına yönelik saldırılarla birlikte daha uzun erimli olarak yayın sayısında bir düşüş gözlemleniyor. 2016’ya göre 2017’de gazete ve dergi sayıları yüzde 2.3 azalarak 6 bin 124 oldu. Gazete ve dergilerin tirajı ise, bir yıl içinde yüzde 2.6 azaldı. Her şey azalırken sade basın ilanları yüzde 4.5 arttı. Basın ilanlarının önemli çoğunluğunu resmi ilanlar oluşturuyor.
