Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın “2019 Genel Faaliyet Raporu”, 2019 bütçesinde yapılan harcamaların hedefleri tutturamadığını ortaya çıkardı. Mustafa Çakır’ın Cumhuriyet’te yer alan haberine göre garanti ödemeleri, karayolları projelerinin belirlenen tarihten önce trafiğe açılması, Avrasya Tüneli için yapılan garanti ve katkı giderleri 2019 yılı bütçe hedeflerini vuran nedenler arasında gösterildi:
- Cari transferler için öngörülen 391.3 milyar lira ödenek eklemelerle 402.2 milyar liraya çıkarıldı. Gerçekleşme 400.3 milyar lira oldu. Raporda, “görev zararları, Hazine yardımları ve hanehalkına yapılan transferler”e dikkat çekildi.
Görev zararı çok
- Görev zararlarına yönelik transferler için 79.6 milyar lira ödenek öngörüldü. Gerçekleşme ise 91.3 milyar lira oldu. Hedefin tutmamasının, işverenlere sağlanan 5 puanlık sigorta prim indirimleri ile asgari ücretteki artış nedeniyle sosyal güvenliği olmayanların sağlık prim ödemelerinin artmasından kaynaklandığı belirtildi.
- Hazine yardımları ödeneği 130.5 milyar liraydı. Gerçekleşme 136.2 milyar lira oldu. Artışla ilgili nedenler arasında Karayolları Genel Müdürlüğü’ne yapılan garanti ödemeleri de sayıldı.
- Hanehalkına yapılan transferler için 58.9 milyar lira ödenek öngörülmüşken, 62.1 milyar lira harcama yapıldı. Rapordaki şu vurgu dikkat çekti: “Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yap-işlet-devret modeli ile yürütülen projelerde ödeme döneminde yapılan değişiklik ve bazı kesimlerinin planlanan tarihten önce trafiğe açılması. Bunun yanı sıra Avrasya Tüneli için araç geçişlerine bağlı olarak yapılan garanti ve katkı ödemeleri de artışta etkili oldu.
Hazine tahhüdü
- Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı ve Kınalı-Odayeri kesimlerinin dış finansmanı için Hazine, 4.4 milyar dolarlık borç üstlenim taahhüdü sağlandı. Böylece “kamu-özel sektör işbirliği” ile yürütülen projeler için verilen taahhüt, 2019 sonunda 17.2 milyar dolara ulaştı.
Merkez Bankası kurtardı
Geçen yıl bütçe gelirleri 880.3 milyar lira hedeflenirken, 875.2 milyar lirada kaldı. 756.4 milyar liralık vergi geliri hedefi ise 673.8 milyar TL ile hedefin yüzde 10.9 altında gerçekleşti. Düşmeye gerekçe olarak vergi indirimleri, petrol ve doğalgazdaki eşel mobil sistemi, otomotiv sektöründe yaşanan daralma da gösterildi.
Öte yandan bütçe vergi dışı gelir gerçekleşmeleri toplamının 106.2 milyar TL öngörülmüş iken,173.8 milyar TL ile hedefin yüzde 63.6 üzerinde gerçekleştiğine dikkat çekildi. Raporda, “2019 yılının ikinci yarısında Merkez Bankası yedek akçelerinin genel bütçeye aktarılması vergi dışı gelirler açısından en büyük katkıyı yapmıştır” denildi. Geçen yıl Merkez Bankası’nın 40 milyar liranın üzerindeki yedek akçesi bütçeye aktarılmıştı.
