Petrol piyasalarında arz-talep krizi

Petrol yatırımcıları için, petrolün aşırı depolanıyor olması fiyatlara ek bir düşüş olarak yansıyor, ki bu hiç de istenen bir durum değil. Öte yandan depolamada kapasitelerin aşılmış olması üretimi de tehlikeye atıyor. Üretime ara vermek gibi bir gelişme birçok şirketin iflası ve petrol kartellerinin hisse senetlerinin tepe taklak olması anlamına gelecektir.

  • Haber
  • |
  • Dünya
  • |
  • 21 Nisan 2020
  • 22:20

Korona krizi nedeniyle, ABD ham petrolünün (West Texas Intermediate-WTI) fiyatı tarihi bir düşüş yaşayarak önce maliyetinin altına, ardından eksi fiyatlara indi. 1983’te varılan bir uluslararası anlaşmadan bu yana varil (159 litre) başına petrol fiyatı ilk defa negatif bir aralığa geriledi. WTI ham petrol dün yüzde 300'ün üzerinde değer kaybederek, günü varil fiyatında eksi 37,63 dolarla kapadı.

Bu sonuca bir yandan petrol piyasasında arz ve talep makasının güçlü bir şekilde açılmış olması, diğer taraftan petrol rezervi için depoların doluluk kapasitesine ulaşmış olması, son olarak da üretici şirketlerin önceden yapılan anlaşmalar neticesinde üretim-teslim cetveline uyarak üretmeye devam etmeleri yol açıyor. 

Petrol yatırımcıları için, petrolün aşırı depolanıyor olması fiyatlara ek bir düşüş olarak yansıyor, ki bu hiç de istenen bir durum değil. Öte yandan depolamada kapasitelerin aşılmış olması üretimi de tehlikeye atıyor. Üretime ara vermek gibi bir gelişme birçok şirketin iflası ve petrol kartellerinin hisse senetlerinin tepe taklak olması anlamına gelecektir. 

Arz fazlalığı krizi şimdilik ABD’de yaşanıyor görünse de diğer petrol üreticisi ülkeleri de sarsacağa benziyor. Rusya ve Suudi Arabistan gibi büyük petrol üreticisi ülkeler bu süreçte üretimde önemli azaltmalara gittiler. Fakat talep eksikliği, durumu kurtarmaya yetmiyor.

İlk bakışta tüketici için pozitif bir gelişme olarak algılanabilecek arz fazlalığı, içinde bir fiyat patlaması riski barındırıyor. “Üretim, daha fazla üretim”, yani büyümeye dayalı kapitalist sistem için gerilemek, iflas demektir. Üretimin düşmesi, beraberinde hisse senetlerinin serbest düşüşe geçmesine yol açar ki, sonuç birçok petrol üreticisi şirketin iflası olacaktır. Bu da kısa sürede rezervlerin gerilemesine, arzın talebi karşılayamamasına yol açar ve petrol fiyatlarının yukarı doğru tırmanmasını beraberinde getirir. 

Korona salgınından dolayı dünyanın birçok ülkesinde uygulanan sokağa çıkma yasağı nedeniyle bir dizi işkolunda üretim ya alt seviyelerde seyrediyor ya da durmuş durumda. Bu da üretim fazlasını ucuza piyasaya sürüp durumu idare etmeyi engelliyor. Nitekim konunun uzmanları, olası indirimlerin de arz-talep cetvelinde çok fazla bir değişikliğe yol açamayacağını söylüyorlar.