Kadim Mezopotamya topraklarının en eski topluluklarından biri olan Ezidilerin inançları, yaşadıkları coğrafyanın tüm inançlarının bileşkesidir. Çoğunluğu Kürtçe konuşan bu halk barışçıl bir yapıya sahiptir. Şeyh Adiy Ezidilik inancının peygamberi kabul edilir. Adiy'nin mezarı Irak'ın Şeyhan bölgesindeki Laleş Vadisi'nde bulunuyor. Bu sebeple Laleş Ezidilerin kutsal ziyaretgâhları, hac yerleri kabul edilir.
Dünya genelinde Ezidilerin 700 ila 800 bin arasında nüfusu olduğu tahmin ediliyor. Bunların 550 bini Güney Kürdistan'da, (IŞİD saldırısı sonucu 360 bini göç etmek zorunda bırakıldı.) 100 bini Rusya'da, 60 bini Gürcistan'da, 40 bini Ermenistan'da, 10 bini Suriye'de yaşıyor. Göçler nedeniyle Almanya (50 bin) başta olmak üzere Avrupa’nın birçok kentinde de Ezidiler yaşıyor. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2005 yılı raporuna göre Türkiye'de 5 bin Ezidi yaşıyor.
Ezidiler tarih boyunca Arapların, Farsların, Türklerin, Hıristiyanların ve Müslüman Kürtlerin katliamlarına uğradı. Bu kesimlerce düşmanlaştırılan ve “sapkın” görülen bu halk, bazı kaynaklara göre 72 defa katliama tabi tutuldu. Ezidi tarihindeki en büyük katliamları yapanlardan biri de ‘Revandız Beyi Muhammed’ olarak bilinen Kürt beylerinden Mir Muhammedi Rewandızi'dir. Mir Muhammed’in Şengal ve Şeyhan yöresinde Ezidilere yönelik gerçekleştirdiği saldırıda 75 bine yakın Ezidiyi katlettiği söylenir.
Bu mazlum topluluk Ortadoğu halklarının başına bela edilen IŞİD’in saldırılarına maruz bırakılarak 73. Ferman'ı yaşadı. İslamcı cihadistlerin ilk hedef aldıkları Ezidiler oldu. Bu halka yönelik 2011 yılında Şengal’de gerçekleştirilen bombalı saldırıda 500’e yakın kişi yaşamını yitirdi.
Kürt özerk hükümetinin denetiminde bulunan Ezidiler güya Peşmerge güçlerinin koruması altındaydılar. IŞİD, 2014'ün Haziran ayında Musul'a saldırıp şehri teslim aldıktan sonra 3 Ağustos 2014’te Şengal’e yönelik işgal saldırısı başlattı. Peşmergelerin savaşmadan geri çekilmesi, Ezidileri yeni bir katliamla yüz yüze bıraktı. Bir grup PKK gerillasının bu saldırı sürecinde IŞİD’e karşı savaşmaları katliamın daha da yayılmasını engellemiştir. Daha sonra YPG güçleri bölgeye gelerek halkın savunmasına yardım etmiş, Ezidilerin kendi silahlı savunma güçlerini oluşturmalarına katkıda bulunmuştur.
Günlerce süren vahşi IŞİD saldırısında erkekler kurşuna dizildi, binlerce kadın, kız çocuğu köle pazarlarında satıldı, tecavüze uğradı. 5 bin kişinin katledildiği saldırıda 3 binden fazlası kadın, toplam 10 bin kişi de esir edildi. Ezidiler Şengal'de yaşadıkları bu katliamı geçmişteki katliamların bir devamı sayıp "73. Ferman" olarak adlandırdılar. Dağlara kaçmak zorunda kalan çocuk, yaşlı ve kadınların yüzlercesi hayatını kaybetti. Binlerce kadın ve kız çocuğu IŞİD’in elinde köle olarak kaldı. Kadınlar ve kız çocukları IŞİD’in hakim olduğu bölgelerde köle pazarlarında satıldı. Bu pazarların benzerinin Türkiye'de de kurulduğuna dair bilgileri, pek çok kez basında ve uluslararası kurumların açıkladığı raporlarda gördük.
Özellikle Antep merkezli oluşturulan kadın pazarının Ankara'ya kadar uzandığını bu yakın zamanda bir kez daha görmüş olduk. Kayıplarını arayan Ezidi aileler kaçırılan kızlarını Ankara'da bir IŞİD'liden satın alarak bu trajediyi bir kez daha gözler önüne serdiler. Türk devletinin sağladığı güvence altında yaşayan bu vahşi katiller Türkiye'nin başkentinde bu insanlık suçunu işlemeye devam ediyorlar.
Ezidi Zozan K.** Şengal katliamı sırasında 16 yaşındaydı. IŞİD tarafından kaçırıldı ve köle pazarlarında satıldı. Zozan K.’nın ailesinden onlarca kişi de katliam sırasında öldürüldü. Zozan K.’nın amcası IŞİD katliamından şans eseri kurtuldu. Amcası ve katliamdan kurtulan aile üyeleri kayıplarını aramayı sürdürdü.
Avustralya’da sığınmacı olarak bulunan aile, Zozan K.’nın izine 2018 yılında IŞİD’in derin internette kurduğu “köle pazarında” ulaştı. Aile, Zozan K.’nın derin internet satışında Irak Türkmen’i bir IŞİD’li tarafından satın alındığı ve Musul’da tutulduğu bilgisine ulaştı. Araştırmasını devam ettiren aile, Zozan'ın satın alındığı kişi tarafından 10 ay önce Ankara'ya getirildiğini ve Sincan'da bir evde tutulduğu bilgisine ulaştı. Zozan, Ankara’nın Sincan ilçesindeki bir Irak Türkmeninin iki karısı ve dört çocuğu ile birlikte yaşıyordu. Irak Türkmeniyse Irak-Ankara arası gidiş-gelişlerini sürdürüyordu. Bu kişiyle aracılar vasıtasıyla iletişime geçen aile Zozan için istenen ücreti Irak'ta bu IŞİD'liye ödeyerek kurtardı. Ezidi cemaatinin de dahil olduğu bu kurtarma sürecinde Zozan Türkiye'den çıkarıldı. Ezidi kadınlarının önceki anlatımlarından öğrendiğimiz gibi Zozan da sistematik tecavüze uğradı. Bedeninde işkenceye maruz kaldığını gösteren sigara yanıkları ve jilet kesiği yara izleri bulunuyordu.
***
Şengal, son dönemde Türk devletince bombalanıyor. Ezidi toplumuna karşı öfkeyi kuşanan AKP şefi T. Erdoğan, Ezidi kadınlarının yaşadığı bu trajediye ortak olmakla kalmıyor, bizzat katil cihatçıları saray bahçesinin yakınında kollamaya/beslemeye devam ediyor. Bugün saldırı tahtasına koyduğu İstanbul Sözleşmesi tartışması da bu IŞİD zihniyetinin kadına biçtiği rolün dışa vurumundan başka bir şey değildir. Kadınları cariye statüsünde gören bu dinci-ataerkil güruh, kadın cinayeti işleyen katilleri hukuksal olarak koruyor, ceza indirimlerine gidiyor ve af çıkararak yeni cinayetlerin önünü açıyor. Bu ilkel zihniyetin katkılarıyla, artık Türkiye’de her gün ortalama 3 kadın katlediliyor.
*IŞİD’e karşı savunma görevi yapmayan Irak Kürdistan Bölgesel Hükümeti, 3 Ağustos 2019'da Şengal Katliamı'nın 5. yılı sebebiyle gerçekleştirdiği olağanüstü meclis oturumunda 3 Ağustos gününü "Ezidi Soykırım Günü" olarak kabul etti.
** Ezidi kadının ismi güvenlik nedeniyle değiştirilmiştir.
M. İmran
