Tüm Avrupa köylülerin protestolarıyla sarsılıyor. En küçük protestonun olduğu Almanya’da bile eylemler gittikçe radikalleşiyor. Köylü hareketi homojen değil, büyük çiftliklerden küçük çiftliklere kadar uzanan yelpazede her tabakanın özgül sorun ve talepleri var. Almanya’da küçükten büyüğe çiftliklerin sayısı 12 yılda 40 binin üzerinde yani yaklaşık yüzde 13,5 oranında azaldı. En keskin düşüş 5 hektardan daha az alana sahip küçük çiftçiler arasında yaşandı. Bu çiftçilerin neredeyse üçte biri bu dönemde çiftçilikten vazgeçti. Bu konuda düzenlenen AB zirvesi öncesi değişik AB üyesi ülkelerin köylüleri Brüksel’i traktörleriyle kuşattı.

Avrupalı çiftçilerin tepkilerinden biri AB ile Latin Amerika ülkeleri arasındaki Mercosur anlaşması. Fransa’da yayımlanan Humanite gazetesinden seçtiğimiz makale 26-29 Şubat tarihleri arasında yapılacak Dünya Ticaret Örgütü bakanlar zirvesinde imzalanması beklenen anlaşmaya çiftçilerin itirazlarını ele alıyor.

Enflasyon hedeflerinin gerçekçiliği ve uygulanabilirliği uzun zamandır tartışılıyor. Kanada’daki Laurentian Üniversitesinde Ekonomi Profesörü ve “Review of Political Economy” Dergisinin Başeditörü Louis-Philippe Rochon bu konuda kendi kafa karışıklığını da içeren bir bakış açısı sunuyor.

Avrupa’da çiftçi ayaklanması

Gerrit HOEKMAN
Junge Welt

Çiftçilerin Berlin Reichstag’ı (parlamento binası)  önündeki protestoları Avrupa’daki en küçük protestolar arasındaydı. Fransa’da Paris’e giden otoyollar kapatılmaya devam edildi. İtalya’daki odak noktaları Toskana, Lombardiya ve Calabria idi. Çarşamba günü Belçika’daki protestolar özellikle büyüktü. Ülke genelinde önemli yollar kapatıldı ve liman kenti Zeebrugge’de toplu taşıma durma noktasına geldi.

Zeebrugge’den bir çiftçi Flaman kamu yayıncısı VRT’ye “Dün gece traktörümde uyudum” dedi. Kendisi ve pek çok meslektaşı en azından perşembe günü Brüksel’de gerçekleşecek AB zirvesine kadar dayanacaklarını söylüyorlar. Belçika’nın başkenti salı akşamından bu yana yüzlerce çiftçinin traktörleriyle kuşatması altında.

Avrupalı diğer meslektaşları gibi onlar da ürünleri için aldıkları fiyatların çok düşük olmasını protesto ediyorlar. Ucuz ithalat suçtur. Çiftçiler ayrıca AB’nin çevre politikası gerekliliklerinden de şikayetçi. Flaman çiftçi derneği Algemeen Boerensyndicaat (ABS), çarşamba günü AB liderlerinin perşembe günü Brüksel’de Ukrayna’ya daha fazla yardım konusunu görüşmek istemesine ancak çiftçileri dışarıda bırakmasına sinirlendi. “Çiftçiler çaresiz, gerçekten çaresiz” dedi ABS Sözcüsü Mark Wulfrancke: “Yıllardır hükümeti bunun olacağı konusunda uyarıyoruz. Hükümetimizden ve AB’den saygı bekliyoruz. Adil fiyatlara ihtiyacımız var.”

AB çiftçilerinin beklentileri çelişkili. Daha az gübre ve böcek ilacı kullanmalı, doğanın korunmasına yer vermeli, aynı zamanda kimsenin aç kalmamasını ve en yoksulların bile meyve ve sebze alabilmesini sağlamalılar.

Belçika Başbakanı Alexander De Croo, konuyu AB zirvesinde gündeme getireceğine söz verdi: “Diğer birçok şeyin yanı sıra, bu konu çok fazla bürokrasi ile ilgili. Çiftçiler formlara değil işlerine odaklanmak istiyor” diyor De Croo. Şiddetli çiftçi protestolarıyla karşı karşıya kalan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’dan bu konuda destek alıyor.

Belçika ve Fransa’daki çiftçiler özellikle bir noktadan endişe duyuyor: AB, doğanın kendini toparlayabilmesi için ekili alanın yüzde dördünün nadasa bırakılmasını istiyor. Ukrayna’da savaşın başlamasından bu yana gıda güvenliğine ilişkin endişeler nedeniyle bu gereklilik geçici olarak askıya alındı. Macron burada çiftçileri barındıracak alan görüyor. Fransa Cumhurbaşkanı, Polonyalı çiftçileri çoktan sokaklara sürükleyen Ukrayna’dan yapılan ucuz tarım ithalatını yüksek sesle eleştiriyor. Çiftçi dernekleri Mercosur ticaret anlaşmasının fiyat indirimine yol açacağından korktuğu için Macron çarşamba günü Latin Amerika ile yapılan anlaşmaya karşı olduğunu yineledi.

Öfke AB’ye de ulaşmış görünüyor. Çarşamba günü Komisyon, Ukrayna’dan kümes hayvanları, yumurta ve şeker ithalatına yönelik bir “acil durum freni” ilan etti. Ek olarak, kahverengi alan sahalarına yönelik çevre düzenlemeleri de yıl sonuna kadar askıya alınacak. Daha az katı bir düzenleme getirilecek.

Brüksel yapılacak AB zirvesinde daha fazla taviz verebilir. Bunun çiftçilerin öfkesini yatıştırmaya yetip yetmeyeceğini zaman gösterecek.

Çeviren: Semra Çelik

AB-Mercosur anlaşmasında neden sadece kaybedenler var?

Lina SANKARİ
Humanite

Harekete geçen çiftçiler, Avrupa Birliği’ni şu anda müzakere edilmekte olan serbest ticaret anlaşmasından vazgeçmeye çağırıyor. Latin tarafında ise sendikalar ve yerli halkların örgütleri en kötüsünden korkuyor.

Müzakerelerin başlamasından yirmi yıl sonra, Avrupa Birliği (AB) tarafından (Latin Amerika ülkeleriyle) imzalanan en önemli serbest ticaret anlaşması hâlâ onaylanmadı. Bunun da iyi bir nedeni var. Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay ve yakında Bolivya’yı da kapsayacak olan AB-Mercosur anlaşması, bu anlaşmanın iptal edilmesini isteyen Avrupalı çiftçilerin öfkesini kristalize ediyor.

Perşembe günü Brüksel’de Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile görüşen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, müzakereleri engellemeden baş muhalif rolünü üstleniyor. O zamana kadar Komisyon, metnin 26-29 Şubat tarihleri arasında yapılacak Dünya Ticaret Örgütü bakanlar zirvesinde imzalanmasını istiyordu. Muhalefet karşısında, Almanya ve İspanya’nın desteklediği anlaşmanın hâlâ geliştirilmesi gerektiğini kabul etti.

Genellikle “arabaya karşılık et” ortaklığı olarak karikatürize edilen proje, 1995 yılında gümrük birliği oluşturan bu ülkelerden yapılan tarımsal ithalatın yüzde 82’sinin azami on yıllık bir geçiş dönemi boyunca (AB’ye yılda 99 bin ton sığır eti, 25 bin ton domuz eti, 180 bin ton kümes hayvanı ve şeker ithalatı) otomobil, böcek ilacı, tekstil, eczacılık ürünleri ve gıda maddeleri ihracatı karşılığında serbestleştirilmesini öngörüyor.

Latin Amerika’daki devasa çiftliklerin modeli haksız rekabetin temelini oluşturuyor: 5 bin ila 10 bin başlık çiftlikler, çalışma koşulları, yerli halkların haklarının ihlal edilmesi, kimyasal gübre kullanımı ve etin izlenebilirliği konusunda şeffaflığın olmaması. Tüm bunlar, ürünlere erişimi koşullandırmak için mütekabiliyet ve ayna hükümler talep eden Fransız çiftçiler tarafından uygulanan standartlar.

Böyle bir anlaşmayı imzalamak Washington’a hiçbir fayda sağlamayacak. Ticaretle sınırlı kalmayan, her şeyi kapsayan bir bölgeselcilik hedefleyen Mercosur’un muhafazakar Latin Amerika hükümetleri tarafından çöpe atılması şansa bağlı değil. Brezilya Devlet Başkanı, endüstriyel ve teknolojik gelişmede bir sıçrama yaratmak ve aynı zamanda Çin-ABD rekabetinden kurtulmak için tasarlanan anlaşmanın en gayretli savunucularından biri.

Ancak Uruguaylı Solcu Milletvekili Ubaldo Aita’ya göre, “Piyasa tek başına karşı karşıya olduğumuz zorlukların üstesinden gelemez. Tam tersine, uluslararası iş bölümü bölgemizi katma değeri düşük malların üretimiyle sınırlıyor.”

Mevcut müzakereler bu eğilimi tersine çevirmek için hiçbir şey yapmıyor.

Çeviren: Dış Haberler Servisi

Birleşik Krallık’ın yüzde 2’lik enflasyon hedefi hakkındaki korkunç gerçek: Tamamen uydurma

Louis-Philippe ROCHON
The Guardian

Dünya genelinde merkez bankaları neredeyse iki yıldır enflasyonu hedef oran olan yüzde 2’ye çekme sözü veriyor. Pratikte bu, ekonomik faaliyeti yavaşlatmak için faiz oranlarını-borçlanma maliyetini- arttırmak anlamına geliyor. Bugün İngiltere Merkez Bankası, Birleşik Krallık’ta faiz oranlarını 2008’den bu yana en yüksek seviyesi olan yüzde 5.25’te bırakma kararı aldı.

ABD, İngiltere, Japonya ve Avrupa bölgesi de dahil olmak üzere resmi olarak yüzde 2 enflasyon hedefi olan yaklaşık 60 ülke var, ancak bu gerçekte nereden geliyor? Belki de bugün izlenen en önemli politika hedefidir; seçilen bu hedefi haklı çıkaracak bir dizi ampirik destek olması gerektiğini düşünürsünüz. Ne de olsa hedef çok önemlidir. Eğer hedef yüzde 3 ya da yüzde 4 olsaydı, birçok ülkenin enflasyonu bu seviyelere düştüğü için muhtemelen fiyat artışlarından bu kadar endişe duymayacaktık.

Son birkaç yıldır çeşitli merkez bankalarındaki kağıtları ve belgeleri incelemek için yüzlerce saat harcadım, on yıllar öncesine gittim ve yüzde 2’lik hedef seçimini haklı çıkaracak ya da en azından açıklayacak bir tür belge aradım. Hiçbir şey bulamadım.

Milton Friedman’ın deyimiyle enflasyonun “her zaman ve her yerde” parasal bir olgu olduğuna ikna olmadığım için -ki Friedman enflasyonun her zaman ekonomide çok fazla para olmasıyla ilgili olduğunu kastetmektedir- başlangıçta yüzde 2 enflasyon hedefinin hayranı değilim. Bu nedenle faiz oranlarının pek yardımcı olduğunu düşünmüyorum. Ayrıca enflasyon hedefine odaklanmanın, bence enflasyondan daha büyük bir sorun olan işsizlikle (ya da eksik istihdam ve düşük ücretle) mücadelenin önemini azalttığına inanıyorum.

Ancak biz yüzde 2’lik hedef seçimine odaklanalım. 1970’lerin sonu ve 1980’lerin başında Birleşik Krallık’ta yüzde 20’nin üzerine çıkan yüksek enflasyonun ardından, merkez bankaları artan fiyatlarla başa çıkmak için yeni bir teorik model bulma arayışına girdiler. Enflasyon hedefini yüzde 2 olarak öneren ilk merkez bankası Yeni Zelanda oldu. Ama bunu nereden buldular? Görünüşe göre, havadan.

Kısa bir süre önce, yüzde 2’nin seçilmesinin 1988 yılında dönemin Yeni Zelanda maliye bakanının bir televizyon röportajı sırasında gazetecilere yüzde 0 ile yüzde 1 arasında bir enflasyondan memnun olacağını söylemesinin bir sonucu olduğunu öne süren bir hikayeye rastladım. Bu durum, Dönemin Merkez Bankası Başkanı Don Brash’ın yüzde 2’lik sihirli rakama ulaşmak için kabaca yüzde 1’lik bir enflasyon sapmasını hesaba katmasına yol açtı. Brash’in o dönemde Merkez Bankasındaki meslektaşı olan Michael Reddell, “Acımasızca bilimsel değildi” itirafında bulundu. Brash’in kendisi de bunu itiraf etti: “Bu neredeyse tesadüfi bir yorumdu. Bu rakam kamuoyunun beklentilerini etkilemek için havadan atılmıştı.”

Olayların benzer bir versiyonu haziran 2023’te Dış İlişkiler Konseyi tarafından önerilmiş ve “şaşırtıcı bir şekilde (yüzde 2’lik hedefin) herhangi bir akademik çalışmadan kaynaklanmadığı” ve “biraz tesadüfen” ortaya çıktığı sonucuna varılmıştır. Yakın zamanda Nobel Ödüllü Ekonomist Joe Stiglitz de aynı sonuca varmıştır: “Dahası, yüzde 2’lik hedefin hiç yoktan ortaya atıldığı da unutulmamalıdır.”

Ancak belki de en can yakıcı yorum Harvard Profesörü Benjamin M Friedman (Milton ile bir akrabalığı yok) tarafından yapıldı. Friedman 2018 yılında, Avrupa Merkez Bankasının Eski Başkan Yardımcısı Vítor Constâncio’yu onurlandıran bir kitapta şöyle yazmıştı “Mevcut yüzde 2 hedefini çevreleyen bir keyfilik var. Geriye dönüp baktığımızda, yüzde 2 normunun belirlenmesinin altında yatan ciddi ampirik araştırmaların yetersizliği, şimdi oldukça uzun bir süre önce, profesyonel bir utanç kaynağıdır.”

Bu kelimeleri tekrarlamakta fayda var; “mesleki bir utanç”. Bugün dünya genelinde uygulanan en önemli ekonomi politikalarından biri, doğaçlama bir söze ve varsa bile çok az ampirik desteğe dayanmaktadır.

Merkez bankaları da dinliyor gibi görünmüyor. Şu anda enflasyon hedefinin yüzde 3’e yükseltilmesi konusunda önemli tartışmalar var. Örneğin, Constâncio’nun kendisi yakın zamanda “Mevcut enflasyon dalgasının üstesinden geldikten sonra, merkez bankalarının enflasyon hedeflerini yüzde 3’e yükseltmeyi ciddi olarak düşünmeleri gerektiğini” söyledi. Nobel Ödüllü Paul Krugman ve IMF’nin Eski Başekonomisti Olivier Blanchard bu değişikliği resmen desteklemişlerdir. Ekim 2023 gibi yakın bir tarihte, bu yayın İngiltere’deki Resolution Foundation’ın böyle bir önerisini haber yapmıştı.

Ancak bu öneri de yukarıdaki gibi aynı eleştiriden muzdariptir: ampirik gerekçe nerede? Bu yorumlar da en az orijinal öneri kadar hazırlıksız yapılmış gibi görünüyor.

Merkez bankalarına hayatlarımız ve geçim kaynaklarımız üzerinde çok fazla güç veriyoruz, oysa asıl mücadele edilmesi gereken yer hükümet harcamaları ve vergilerle ilgili olan maliye politikasıdır. Mortgage sahibi herkesin çok iyi bildiği gibi, enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını kullanmak ciddi sorunlara yol açabilir. John Maynard Keynes bir keresinde faiz oranlarının kullanılmasının “Hastayı öldürerek hastalığı tedavi eden ilaç türüne ait olduğunu” söylemişti. Elbette bunu yapmanın daha iyi yollarını düşünebiliriz. Bana göre tek çözüm, enflasyon hedeflemesini tamamen bir kenara bırakmak ve para politikasının ne olduğunu ve gerçekte ne işe yaradığını derinlemesine ve sistematik bir şekilde inceleyerek yeniden başlamaktır.

Çeviren: Sarya Tunç

Evrensel / 04.02.24