Hatırlamak ya da unutmak… Hatırlamamız için güçlü sinir ağları depolarına ihtiyacımız var, peki unutmak için?
7 Şubat günü Science dergisinde yayınlanan çalışmada yer alan Paul Frankland, beynin unutma için kullandığı mekanizmaya ilişkin yeni verilerin elde edildiğini bildirdi. Aslında bu durum ilk başta kulağa kötü gelebilir ancak unutmak, hatırlamak kadar önemlidir. Frankland, unutmanın önemini vurgulayarak “Dünya sürekli değişiyor. İki ay önceki kahvaltı öğününü hatırlamak gibi önemsiz anılardan kurtulmak beynin daha yeni ve faydalı bilgiler toplamasına izin veriyor” açıklamalarında bulundu.
Beynin anıları biriktirmesine ilişkin süreçler hâlâ tartışmalıdır. Unutmanın gerçekleşmesi için beyindeki sinyal iletiminde değişiklikler gerekir. Beyindeki hassas bağlantıların ortadan kalkması veya değişmesi gerekir. Yeni çalışmada beyinde aktif olan mikroglia isimli bağışıklık hücrelerinin “Tam olarak bunu yap” sinyali ile sinyal ağlarının düzeninde değişiklik yaptığı ve gerekli olmayan verileri sinyal ağlarının yok olmasıyla birlikte sildiği raporlandı.
Çin’deki Zhejiang Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışma yürüten Yan Gu, microglia hücrelerinin sinyal iletiminde görevli olan sinaps bölgelerinin etkinliğini ortadan kaldırdığını belirterek “Mikrogliaların sinapsları ortadan kaldırarak unutmaya neden olup olmadığını merak etmeye başladık” açıklamalarında bulundu. Yapılan deneysel çalışmaların sonuçları mikrogliaların unutmada etkili olduğunu ortaya koydu.
Çalışma aynı zamanda anılarımızın savunmasız durumda olduğuna da işaret ediyor. Yapılan deneysel çalışmalar, daha az yeniden çağrılan (yeniden hatırlanan) anıların silinmesinin daha kolay olduğunu ortaya koydu. Çünkü bu anıların sinyal mekanizmaları görece daha güçsüzdür. Araştırmacılar, mikrogliaların beynin başka bölgelerinde de sinapslar üzerinde etkili olup olmadığını henüz bilmiyorlar. Ayrıca sürekli bir biçimde geri çağrılmayan (sürekli hatırlanmayan) bazı anıların neden silinmediğine ilişkin net bir açıklamanın da olmadığını kaydeden biliminsanları, bu bölgelerdeki sinapsların daha dayanıklı olması nedeniyle unutmanın zorlaştığını düşünüyorlar.
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/brain-microglia-memories-forgetting
Çeviren: Gülseli Kırgıl
Bilim ve Gelecek / 09.02.20
