Diyarbakır 5 No’lu Hapishanesi ve hapishane müdürü yüz başı Esat Oktay Yıldıran, Kürt halkını teslim politikasını vahşet düzeyinde hayata geçiren, zulüm ve işkencenin sembol ismidir. Yıllar sonra Laz Kemal’in (Kemal Pir) selamı iletilerek cezalandırılan Yıldıran, Diyarbakır 5 No’lu Hapishane’nin işkenceci başıydı. İşkencenin hedefi sadece devrimci kimlikten soyundurup teslim almak değildi. Elbette bu esas hedefti, ama işkence insani kimlikten de uzaklaştırmayı hedefliyordu. Kürt halkı içinse ulusal bir yok oluşu hedefliyordu.

Sermaye devletinin bu hedeflerine ulaşamaması ancak ölümüne bir direnişle sağlandı. Bu direnişin ilk kıvılcımı PKK’nin öncü kadrolarından Mazlum Doğan oldu. Mazlum Doğan 1982 Newroz’unda sembolik olarak “üç kibrit çöpü”nü yaktı ve ardından feda eylemi yaptı.

Kısa süre sonra 17 Mayıs’ta Ferhat Kurtay, Necmi Öner, Eşref Anyık ve Mahmut Zengin bedenlerini ateşe vererek feda eylemi yaptılar. Kürt halkının direniş ateşini harladılar. Dörtleri saran ateşi söndürmek için yaklaşan yoldaşlarına “Söndürmeyin, ateşi yakın, ateşi!” diye haykırdılar.

Mazlum Doğan’la başlayan Ferhat Kurtay, Necmi Öner, Eşref Anyık ve Mahmut Zengin’le devam eden direniş hattı 14 Temmuz’da başlatılan ölüm orucu (ÖO) direnişi ile doruk noktasına ulaştırıldı.

Bütün direnişler ölümle sonlanıyor Diyarbakır zindanında. Sermaye devleti hep “intihar ettiler” yalanıyla güçlü direnişleri gölgelemeye çalıştı. Bu yalana inanan ya da inanmış gibi görünen “akıllıca davrananlar” oldu. Ne var ki, ölümsüzleşenler kayıp değil, Kürt halkının kazanımıydı. Çünkü, birincisi feda eylemi yapan devrimciler yaşamı çok seviyordu. Ölüm orucu şehidi Mehmet Hayri Durmuş, şu sözlerle yaşama tutkularını ifade etti: “Yaşamı uğrunda ölecek kadar çok seviyoruz.”

İkincisi feda eylemini gerçekleştirenler zindandaki tutsaklar ve Kürt halkının öncüleri olarak hareket etti. Ölüm göze alınarak direniş ateşi yakıldı. Direniş ateşini iyice harlayan ÖO eyleminde 4 kişi ölümsüzleşti. Eylemin 55. günü olan 7 Eylül 1982’de, Kemal Pir (Esat Oktay’a selam gönderen Laz Kemal) 60. gün Hayri Durmuş, 63. gün Akif Yılmaz ve 65. gün Ali Çiçek ölümsüzlük burçlarına çekildi.

Mazlum Doğan, Ferhat Kurtay, Necmi Öner, Eşref Anyık ve Mahmut Zengin, Kemal Pir, Mehmet Hayri Durmuş, Akif Yılmaz ve Ali Çiçek Diyarbakır 5 No’lu zindanında ölümsüzleşerek, Kürt halkına direniş yolunu gösterdi.