Maldivlerde bugünlerde nüfuz mücadeleleri için güç gösterisi yaşanıyor. Hindistan ile Çin, Maldivler’de nüfuz alanları için karşı karşıya gelmiş görünüyor.

Maldivler ya da resmi adıyla Maldivler Cumhuriyeti, Hint Okyanusu'nda 1200 adadan oluşan bir devlettir. 1200 adanın sadece 281'inde insan yaşıyor. 1000 civarında ada ise boş. Yerleşim bulunan 281 adadan 195'inde Maldivliler yaşarken, 86’sı "Ada Otel" olarak kullanılıyor. Nüfusun yüzde 97'si Müslüman olan Hint-Aryan kökenli halkın dili Maldivce’dir. Maldivler kısa süre sırasıyla, Portekiz ve Hollanda imparatorluklarının hakimiyeti altında kaldı. Adalar ülkesi 1965 yılında bağımsızlığını kazanana dek, 75 yıl boyunca Britanya emperyalizmi hüküm sürdü. Maldivler, 300 km² yüzölçümüyle, 644 km'lik bir sahil şeridine sahiptir. Okyanustan Hindistan ve Sri Lanka’ya yakın olmakla birlikte, hiçbir ülkeye sınır değil. 

***

Bugünlerde Maldivler üzerinden Hindistan’la Çin arasında bir çekişme yaşanıyor. Hindistan’ın “himayesinde” olan “bağımsız” Maldivler, son dönemde yüzünü Çin'e çevirdi. Hindistan’dan cevap gecikmedi. Maldivler’de bulunan askerlerini adalarda görünür kıldı.

Maldivler Devlet Başkanı Muhammed Muizzu, Hint askerlerinin sınır dışı edilmesi için kararname yayınladı. Eş zamanlı olarak Maldivler ile Çin arasında varılan askeri anlaşma kamuoyuna açıklandı. Ardından Maldivler açıklarında Çin’in askeri varlığının görülmeye başladığına dair haberler görülmeye başladı. 

Neler oluyor?

Hint Okyanusu'nda ve hatta küresel güç dengesinde değişikliklere yol açacak gelişmeler yaşanıyor. Asya ve ötesinde Çin hakimiyetine yeni halkalar ekliyor.

Çin'in bölgedeki etkisi yıllardır Pakistan, Sri Lanka ve şimdi de Maldivler ile yapılan ittifaklar sayesinde sürekli olarak artıyor. ABD ile ortakları bölgede askeri paktlar kurarken, bu hazırlığın hedefindeki Çin ise bölgede ağır ama sağlam adımlarla ilerliyor. Kesenin ağzını açıyor ve oldukça “cömert” davranıyor. Çin, Maldivler de dahil olmak üzere birçok ülkeye devasa yatırımlar yapıyor. Maldivler'in yeni başkanının seçildikten sonra ilk yurtdışı gezisini komşusu Hindistan’a değil de Çin’e yapması tesadüf değil. Tüm bu gelişmeler ve güç gösterileri, Maldivler’in muazzam stratejik öneminden kaynaklanıyor. Maldivlerin nüfusu az olsa da (500 bin ve yarısı başkent Malde’de yaşıyor) Hint Okyanusu'nun ortasındaki konumu nedeniyle stratejik önemi büyüktür.

Çin tarafından finanse edilen, Male’nin bir “prestij projesi” diye anılan ve Başkent Male’yi açık denizdeki Hulhulé adasında bulunan havaalanıyla birbirine bağlayan Sinamalé köprüsü 2018 yılında faaliyete geçti. 1,4 kilometre uzunluğundaki köprünün maliyeti yaklaşık 200 milyon Euro olmuştu.

Pekin yönetimi Male hükümetine “cömert” davrandı. Sinamalé köprüsünde olduğu gibi kredilerle altyapıya yatırımlar yaptı. Male’nin kredi borcu tutarı şu anda bir milyar Euro’nun üzerine ulaşmış bulunuyor. Bu miktar, Maldivler'in yıllık gelirinin yarısından fazlasına tekabül ediyor. Küçük bir ekonomi için devasa bir miktar ve bunun getirdiği yükümlülükler Male’de olduğu gibi, “bağımlığa” yol açar.

Çin'den kopuş ve tekrar dönüş

Muizzu'nun dahil olduğu kabinenin 2018'de -özellikle de yolsuzluk iddiaları nedeniyle- düşmesinden sonra, halef hükümet rotayı Çin'den Hindistan’a çevirmeye çalıştı. Hindistan ana karaya yalnızca 2000 kilometre uzakta (Çin 5.000 kilometre uzakta) ve Yeni Delhi ile geleneksel diplomatik bağlar-temaslar daha sıkıydı.

Hindistan’da artık bir “borç veren” ve bir “altyapı yatırımcısı” olarak adını duyuruyor. Halihazırda Yeni Delhi, Male'yi üç komşu adaya bağlayacak ve toplam uzunluğu 6,7 kilometreye ulaşacak bir köprü inşa ediyor. Hindistan'dan gelen turistlerin sayısı yüksek. Son üç yılda Maldivler'e gelen yabancı ziyaretçilerin çoğunluğunu Hindistanlılar oluşturdu. 

Muhammed Muizzu “Hindistan defol” seçim kampanyasıyla Başkan adayı oldu. Bu, Hindistan'ın önceki hükümete verdiği desteğe bir misillemeydi. Öte yandan Hindistan Başbakanı Narendra Modi'nin Hindu milliyetçiliği, Muizzu ve partisinin muhafazakâr Müslüman seçmenleri tarafından pek hoş karşılanmıyordu. Çin’in Uygur Müslüman azınlık karşısındaki duruşu pek parlak olmasa da Pekin, Modi yönetiminin Hindu milliyetçiliğini teşhir ederek Müslüman Male’yi yanına almayı başarmış görünüyor.

Muizzu 2023 sonbaharında seçimleri kazandı. Kısa bir süre sonra Hindistan’ın askeri kuvvetlerini Maldivler’den çekmesini istedi. Kağıt üstünde sayıları sadece 80 olarak görünen Hint askerlerin faaliyetleri de “askeri olmayan” bir nitelik taşıyor. Bir felaket, doğal afet durumunda askerlerin tahliyeye yardım etmek için orada bulunduğu söyleniyor. 80 askerden 25’i ülkeyi terk etti. Geri kalanların ise 10 Mayıs'a kadar ayrılması bekleniyor.

Yeni Delhi-Male çelişkisi doğal olarak Hintli turistlerin azalmasına neden oldu. Yılbaşından bu yana Hintli turist sayısı üçte bir oranında azaldı. Turistlerin çoğunluğunu artık şaşırtıcı olmayan bir şekilde Çin'den gelenler oluşturuyor.

Hindistan alternatif arıyor

Yeni Delhi'den siyasi tepkinin gelmesi uzun sürmedi. Başbakan Modi, Hint Laccadives takımadalarını Hint Okyanusu'nda bir tatil noktası haline getireceğini duyurdu. Pitoresk atolleri Maldivler'in sadece 130 kilometre kuzeyindedir. Yeni Delhi, bölgede artan Çin varlığına yanıt olarak burada bir askeri üssün de inşa edileceğini duyurdu.

Hindistan'ın Çine karşı “yeni sertliği” meyve verir mi, zaman gösterecek.  Arap devletlerinin, Avrupa'nın ve ABD'nin Maldivler’deki bu rota değişikliğine nasıl tepki vereceği ise henüz belli değil. Nüfuz mücadelesinin verildiği, bir barut fıçısına dönüşme potansiyeli taşıyan Maldivler’e canını seven turistlerin gitmesi kolay değil artık. Maldivler ekonomisi için çok önemli bir girdi kaynağı olan turizm gelirlerindeki düşüşü kapatmak için Çin’in kesenin ağzını açma ihtimali yüksektir. Sonuç olarak Maldivler’deki gelişmeler, gerilimin artma ihtimalinin yüksek olduğuna işaret ediyor.