“Pandeminin 5. ayında emek ve çalışma yaşamı” raporu açıklandı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba’nın düzenlediği basın toplantısında sunulan raporda şu bilgiler yer aldı:

“-Bu dönemde en az 6,2 milyon kişi gelir kaybına uğradı. Covid-19 ve pandemi döneminde 5 aylık süre içerisinde çalışanlar ciddi manada gelir kaybına uğradı. Yeni kabul edilen 7244 sayılı Covid-19’un ekonomik ve sosyal risklerine ilişkin yasa ile bu koşulları yerine getiremeyen işçiler için ‘ücretsiz izin ödeneği’ uygulaması getirildi. Böylece işsizlik ve kısa çalışma ödeneğini hak edemeyen işçiye günde 39,2 ayda 1.168 TL net ödenek verilmeye başlandı. Mini istihdam paketi ile 3’er aylık sürelerle olmak üzere ücretsiz izin uygulaması 1 yıl boyunca uzatıldı. Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığının 1 Ağustos tarihinde yaptığı açıklamada Türkiye genelinde pandemi sürecinde yaklaşık 6,2 milyon çalışanın gelir kaybına uğradığı görülmektedir.

-Gelir kaybına uğrayanlar; ücretsiz izne çıkartılan ve geliri sadece aylık 1168 TL’ye düşen 1,9 milyon kişi, kısa çalışma ödeneği kapsamında brüt gelirinin sadece yüzde 60’ını alan 3 milyon 573 bin 480 kişi, bu dönemde tek geliri işsizlik ödeneği olan 775 bin kişi, toplamda 6,2 milyon kişi çalışırken kazandığı mevcut ücretini kaybetmiştir.

-1,9 milyon ücretsiz izne çıkartılan kişiye 5 ayda toplam verilen para 3,6 milyar TL. Kişi başına düşen yardım ortalama 1894 TL her ay için kişi başına düşen ortalama miktar ise 378 TL.

-Ücretsiz izin desteği 1168 TL iken 5 ayda her bir ay için kişi başına düşen ortalama miktar 378 TL.

-3 Milyon 573 bin 480 çalışana 5 ayda kısa çalışma ödeneğinden toplam 16 milyar 452 milyon TL ödendi. Kişi başına düşen miktar ortalama 4604 TL, her bir ay için kısa çalışma ödeneğinden kişi başına düşen ortalama miktar 920 TL.

-En düşük kısa çalışma ödeneği tutarı 1752 TL iken kısa çalışma ödeneğinde 5 ayda her bir ay için kişi başına düşen ortalama miktar 920 TL.
-İşsizlik ödeneği alan 775 bin kişiye 5 ayda toplam 3 milyar 128 milyon TL verildi. Kişi başına düşen miktar ortalama 4 bin 31 TL, her bir ay için kişi başına düşen miktar ortalama 807 TL. En düşük işsizlik maaşı 1177 TL iken işsizlik ödeneğinden 5 ayda her bir ay için kişi başına düşen ortalama miktar 807 TL.
-Devlet; ne ücretsiz izne gönderilen işçiye aylık 1168 TL, ne çalışana en düşük 1752 TL olan kısa çalışma ödeneğini, ne de işsize en düşük 1177 TL olan işsizlik ödeneğini ödedi. COVİD-19 nedeniyle en az 1,9 milyon çalışan günlük 39 TL’ye mahkûm edilirken bir yandan da milyoner sayısı ve serveti arttı.

-Hesabında 1 milyon TL ve üzeri para olanların sayısı Mart, Nisan, Mayıs ve haziran aylarında 32 bin 232 kişi artarak 268 bin 602 kişi oldu. Yani Türkiye bir taraftan yoksullaşırken 1 milyon TL ve üzeri para olanların sayısı32 bin 232 kişi artarak 268 bin 602 kişi oldu.”

“Çarklar döndü, Covid-19 sebepli iş cinayetleri arttı”

“Normalleşmeyle” çarkların döndürüldüğünü belirten Ağababa “Pandemi süreci boyunca en az 178 işçi çalışırken Covid-19 nedeni ile yaşamını yitirdi. Mart ayında 17, Nisan ayında 103, mayıs ayında 29, Haziran ayında 11, Temmuz ayında 18 işçi İş cinayetine kurban gitmiştir” dedi.

TÜİK’in açıkladığı iş gücü verileri pandeminin yer almadığını belirten Ağbaba ülke genelinde 252 bin 690 iş yerinde pandemi nedeniyle üretim durduğundan istihdamı da düşürdüğünü ifade ederek devamında şunları söyledi:

“-2019 Mayıs ayında İstihdam 28 milyon 269 bin kişi iken,2020 Mayıs ayında İstihdam 25 milyon 858 bin kişiye düştü. İstihdam 2 milyon 411 bin kişi azalmasına rağmen TÜİK işsizliğinde 331 bin kişi azalarak 3 milyon 826 bin olarak açıklayarak ayrı bir garabete imza atmış oldu.

-2020 ilk 6 ayında kapanan işyeri sayısı: 35 bin 965. Sadece 2020 Haziran ayında kapanan işyeri: 7 bin 222 Satılık dükkân ilanları temmuz ayının ilk 15 gününde yüzde 51 arttı. Satılık dükkân ilanları haziran ayında yüzde 77 arttı.

-Sadece pandemi sürecinde İçişleri Bakanlığı genelgesi ile 252 bin 690 iş yerinde 2,5 milyona yakın kişi iş kaybına uğradı; Sokaktan geçinen pazarcı, simitçi, kestaneci, işportacı, ayakkabı boyacısı, mendil satıcısı vb. 6 milyon kişi gelir ve iş kaybına uğradı. Evlere gündelik temizliği giden 1 milyon ev emekçisi kadın işsiz kaldı ve gelir kaybına uğradı. Bunun yanı sıra TÜİK’in kendi açıkladığı verilerde işsiz olarak değerlendirmediği; İş bulma ümidi olmayıp ve çalışmaya hazır olan toplam 4 milyon 713 bin kişi, haftalık 40 saatin altında çalışıp tam zamanlı çalışmak isteyen ama iş bulamayan toplam 1,9 milyon kişi, istihdamda görünüp lakin işinin başında olmayan yani işe gidemeyen ve başka işte de çalışamayan (kısa çalışma ödeneği, ücretsiz izin) toplam 5 milyon 11 bin kişi, toplamda 11,6 milyon kişiyi işsiz değerlendirmemektedir.

-TÜİK’in açıklamış olduğu 3 milyon 826 bin işsiz sayısının dışında toplamda 11,6 milyon kişi çalışmaya hazır olmasına rağmen çalışamamasına, iş bulama ümidi kaybetmesine, gelir kaybı yaşamasına, haftalık çalışma süresinin altında çalışmasına rağmen işsiz sayılmamaktadır. TÜİK’in işsiz saymadığı 11,6 milyon kişi ILO, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi gibi uluslararası kurumlarca işsiz olarak tanımlanmaktadır.”

İşsizlik sigortası fonu patronlara peşkeş çekildi

İşsizlik sigorta fonu bu süreçte işsizlerden çok yine patronlara peşkeş çekilmeye devam ettiğini belirten Ağbaba “Ocak-Haziran ayları arasında 970 bin kişi işsizlik ödeneğine başvururken sadece 339 bin işçi işsizlik ödeneğinden yararlandı. 2020 Ocak –Temmuz ayları arasında işverenlere son 7 ayda; teşvik ve destek gelirleri adı altında 10,4 Milyar TL, aktif işgücü programlarından 2,1Milyar TL, işbaşı eğitim programları kapsamında 1, 6 Milyar TL yani toplamda 14,1 milyar para aktarıldı. Son 7 ayda işsizlere işsizlik ödeneğinden toplam 6 milyar 344 milyon TL ödenirken, işverenler fondan işsizlere göre 7,7 Milyar TL daha fazla yararlandı. Yani işverenlere fondan işsizlere göre 2,2 kat daha fazla para kullandırıldı” dedi.

Patronlara istihdam için 14,1Milyar TL para aktarıldığını belirten Ağbaba TÜİK işgücü verilerinde dahi istihdam Ocak ve Mayıs ayları arasında 1 milyon 408 bin kişi azaldığını ifade etti.

Asgari ücrette Avrupa’da sondan ikinci olan Türkiye’de esnaf ise kan ağlıyor

Ağbaba asgari ücret için raporda şunları ifade etti:

“Pandeminin 5. Ayında Türkiye Asgari ücrette Avrupa’da sondan 2. sıraya geriledi. Ağustos ayı gibi artan döviz kurları asgari ücretlinin maaşını döviz karşısında eritti. Türkiye’de Covid-19 vakasının ilk görüldüğü 11 Mart gününde dolar kuru 6,22 TL iken ağustos ayında dolar 7,32 TL’ye kadar yükseldi.11 Mart günü Euro 7,013 TL’den işlem görürken son günlerdeki döviz kuru yükselişi ile birlikte Euro’da 8,65 TL’ye kadar yükseldi. Asgari ücret 11 Mart günü 373 dolara denk geliyorken 13 Ağustos günü 316 dolar gerilemiş. Asgari ücret yine 11 Mart günü 331 Euro’ya denk gelirken 13 Ağustos asgari ücret 268 Euro’ya gerilemiştir. Türkiye’de 5 aylık pandemi sürecinde asgari ücretli 57 dolar 63 Euro kaybetti. Asgari ücrette Türkiye Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Arnavutluk’un önünde sondan 4. Sırada yer alırken ağustos ayı ile birlikte Türkiye 268 Euro ile asgari ücretin 213 Euro olduğu Arnavutluk’un önünde sondan ikinci sıraya geriledi.”

Ağbaba raporda son olarak esnafın durumuna da dikkat çekerek şunları söyledi:

“Esnaf kan ağlamakta, açlıkla karşı karşıya bırakılmaktadır. Kahvehaneler oyun yasak oldu için sadece çay satmak zorunda bırakılmış, sadece çay satarak masrafları çıkarmak ta mümkün görülmemektedir. Esnaf 40 yıldır devlete vergileriyle destek vermekte, ama devlet bu fedakar esnafa 40 gün bakamamaktadır. Okul kantininden servisçisine, kıraathanesinden düğün salonlarına esnaf çok ciddi sıkıntı içinde. Devlet esnaf ve sanatkâr destek vermezse büyük toplumsal patlamayla karşı karşıya kalacağız. Dün kahveciler odası Türkiye genelinde ortak bir basın açıklaması yapıp taleplerini dile getirdiler. Biz de onların bu taleplerini destekliyoruz. Avrupa ülkeleriyle zaman zaman boy ölçüştüğünü söyleyenler, sokakta çalışamayana, pazarcısına, 1 milyon kadın emekçisine destek verilmelidir."