Birleşmiş Milletler 12 Haziran’ı dünya genelinde Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü ilan etse de dünya genelinde olduğu gibi kapitalizmin egemen olduğu Türkiye’de de çocuk işçiler sömürü çarkında ucuz emek gücü olarak sömürülürken iş cinayetlerinde katlediliyor.

Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) verilerine göre; 2016 yılında dünyada 5-17 yaş arası yaklaşık 218 milyon çocuk işçi kapitalizmin bu sömürüsüne maruz kalmaktaydı. Bu çocukların 152 milyonu kayıtdışı/yasadışı bir şekilde çalıştırıldı ve bu çocukların yarısı, yani yaklaşık 75 milyonu 12 yaşın altındaydı. Emperyalistlerin sömürgesi altındaki Afrika ülkelerinde ise açlık ve yoksulluğun pençesindeki her 5 çocuktan 1’i çalıştırılmaktadır.

Çözüm değil sermayenin çıkarları esas alınıyor

Dünya genelinde emperyalist/kapitalist sistemin temsilcileri çocuk işçilik konusunda timsah gözyaşları dökerken 12 Haziran yine sahte gözyaşları ile geçiştiriliyor. Çocuk işçilik konusunda Türkiye’de de farklı bir durum söz konusu değil.

Burjuvazi adına ülkeyi yönetenler de kaynağı oldukları çocuk işçilik sorunu ile mücadele ettiklerini iddia etmektedir. 16 yıldır hükümette olan AKP 2018 yılını “Çocuk İşçilikle Mücadele Yılı” olarak ilan etse de sorunu çözmek yerine sermayenin ihtiyaçlarını esas alan bir yaklaşımla düzenlemeler yapıyor. Eğitim sistemini sermayenin ucuz işgücü ihtiyacına göre şekillendiren, mesleki eğitim, staj, çıraklık, aday çıraklık vb. yasal kılıflar ile sermayenin ucuz iş gücü ihtiyacını karşılamak için adım atan AKP, aynı zamanda bu yolla gerçek verileri de çarpıtmaktadır.

Bunun sonucu ise okula gitmeyen, çalışan ve iş cinayetlerine kurban giden çocukların sayısı her geçen gün artmaya devam ediyor.

Çeşitli raporlardan yansıyan veriler Türkiye’deki çocuk işçilik gerçeğini ortaya sermektedir.

Her ay 5 çocuk işçi can veriyor

Ankara İSİG Meclisi tarafından 12 Haziran vesilesiyle daha yeni açıklanan raporda 15 yaş üstündeki çocukların kanunen yasak olmasına karşın kimya, metal gibi ağır ve tehlikeli işkollarında çalıştırıldığı belirtilerek özetle şu veriler paylaşıldı:

* Yasak çalışmanın yanı sıra Türkiye’de yasal kılıf altında “meşrulaştırılan” çıraklık ve stajyerlik de “mesleki eğitim” adıyla çocuk emeğini sömüren yaygın çalıştırma biçimleridir. *Çıraklık ve stajyerlik yapan çocuklar, işçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinden uzak, sosyal güvenlik korumasından uzak bir biçimde çoğu zaman yetişkinlerle aynı iş yaptırılarak çalışmaya mecbur bırakılmaktadır.

* Kapitalistler; işveren teşviklerinden yararlanıp, MEB ile protokoller imzalayarak çocuk işçi ordusunu asgari ücretin çok altında ücretlerle çalıştırmaktadır.

* ILO’nun yaptığı bir araştırmaya göre 5-14 yaş grubundan olup çalışan çocukların yaklaşık üçte biri eğitim sisteminin dışındadır. Söz konusu 5-14 yaş grubunda çalışan çocukların yüzde 38’i tehlikeli işlerde, 15-17 yaş grubunda olanların üçte ikisi haftada 43 saatten fazla çalışmaktadır.

* İstihdam içinde değerlendirilmeyen ev işlerinde çalışan çocukların sayısı 1999 yılında 4 milyon 447 bin iken, 2006 yılında bu sayı 6 milyon 540 bine, 2012 yılında 7 milyon 503 bine yükselmiştir. Böylelikle 5-17 yaş grubu arası toplam çalışan çocukların (istihdama katılan ve ev içinde çalışan) sayısı 8 milyon 397 bine ulaşmıştır.

* Toplamda çalışan çocukların tüm çocuklara oranı 1999’dan bu yana yüzde 41’den yüzde 56’ya çıkmıştır. Buna göre toplam çocuk işçiler içinde ücretsiz aile işçisi olanların payı yüzde 41’den yüzde 46’ya, tarım sektöründe çalışanların payı ise yüzde 37’den yüzde 45’e ulaşmıştır. Tarımdaki artışın yüzde 66’sını, ücretsiz aile işçilerindeki artışın ise yüzde 90’ının 6-14 yaş arasındaki çocuklarda gerçekleşmektedir.

* 2015 ve 2016 yılında sadece 14 yaşında 70’in üzerinde çocuk iş kazası geçirmiştir. 2014’ten 2016 yılına artış oranı yüzde 80’dir.

* Rakamlar Türkiye’de her ay 5 çocuğun iş cinayetlerinde öldüğünü gösteriyor.

4+4+4 ile çocuk işçi sayısı arttı: 2 milyon çocuk çalışıyor

Genel-İş Sendikası'nın Nisan 2017'de açıkladığı “Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporunda AKP gericiliğinin dayattığı 4+4+4 eğitim sistemi ile birlikte çocuk işçilik oranında ciddi bir artış yaşandığı belirtildi. Buna göre;

* 2006 yılına kıyasla 2012 yılında hem çalışıp hem de okuyan çocuk işçi sayısında yüzde 63,6 oranında bir artış söz konusudur.

* TÜİK'in 2012'de açıkladığı Çocuk İşgücü Anketi'nde ekonomik nedenlerden dolayı okula devam edemeyip de çalışmak zorunda kalan çocukların oranı 2006'da yüzde 27 iken 2012'de yüzde 35'e çıkmıştır. Çocukların yüzde 5,9’u çalışmaktadır.

* Türkiye'de çalışan 2 milyon civarındaki çocuk işçinin yüzde 78'inin kayıt dışı çalıştırıldığı yani her 10 çocuktan 8'inin kayıtdışı olduğu yer alıyor. Ancak TÜİK'in açıklamalarından elde edilen bu verilerin sadece 15-17 yaş grubundaki çocukları kapsadığı 15 yaş altındaki ve tarım sektöründe çalıştırılan çocuk işçilere ilişkin resmi verilerin bulunmadığına dikkat çekiliyor.

* “Çıraklık eğitimi” adı altında sömürülen çocukların resmi olarak çocuk işçi kapsamına alınmadığı belirtilerek “Buna karşın 2012 yılından itibaren çocuk işçi sayısı ülkemizde artmıştır. 2012 yılında 601 bin olan 15-17 yaş arası çocuk işçi sayısı, 2016 yılına gelindiğinde 709 bin olmuştur” denilmektedir.

* “2015 yılında 17 yaşına kadar çalıştırılan çırak sayısı ise 401 bin 464 olarak açıklanmıştır. SGK’nın yayınlamış olduğu verilerde ise çırak işçi sayısı oldukça yüksektir. Aralık 2016 verilerine göre çırak işçi sayısı 1 milyon 170 bindir” ifadelerinin yer aldığı raporda bu verilerle birlikte Türkiye'deki çocuk şişçi sayısının 2 milyona ulaştığının söylenebileceği belirtildi.

* Ayrıca Türkiye'nin 25,3 oranı ile çocukların yoksulluk oranı bakımından AB ülkeleri arasında en kötü konumda olduğu da rapora yansıyan bir başka veri!

* Çocuk işçilerin yüzde 45'inin tarımda çalıştığı, sektördeki çocuk işçilerin oranı 2006'dan 2012'ye yüzde 8 oranında arttığı da diğer bir veri.

* Ev işlerinde karşılığı olmadan çalıştırılan çocukların oranı yüzde 49,2 olarak açıklandı. 2012'de 3 milyon 244 bin erkek, 4 milyon 361 bin kız çocuğu ücretsiz ev işlerinde çalıştırılmaktadır.

* Yoksul fertlerin yüzde 44,3'ü çocuktur

* TÜİK 2014 bülteninde Türkiye nüfusunun yüzde 29,4'ü yani 22 milyon 838 bin 482'si çocuklardır.

* 1994-2006 yılları arasında çocuk işçi oranında kayda değer bir gerileme olmasına rağmen 2006 yılında 830 bin olan çocuk işçi sayısının 2012 yılında 893 bine yükseldiğine dikkat çekildi.

Son 5 ayda en az 27, 2011’den bu yana ise en az 381 çocuk işçi katledildi

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin hazırladığı iş cinayeti raporlarına göre 2018 yılının ilk 5 ayında 18 yaş altında en az 27 çocuk işçi, 2011 yılının başından itibaren ise en az 381 çocuk işçi iş cinayetlerinde katledildi.

AKP’nin “Çocuk İşçiliği ile Mücadele Yılı” ilan ettiği 2018’in sadece ilk 5 ayında katledilen çocuk işçilere ilişkin veriler ise şu şekilde:

2018 yılının Ocak ayında en az 141 işçi öldü. Bu işçilerin 2’si 14 yaş ve altında olmak üzere 5’i çocuk işçi...

Şubat ayında ölen 123 işçiden 3’ü 15-16 ve 17 yaşındaydı. Ölen çocukların 3’ü de tarımda çalıştırılıyordu.

Mart ayında ise ölen 122 işçiden biri 15 yaşındaydı. Bolu Kıbrısçık Çok Programlı Anadolu Lisesi 9. sınıf öğrencisi Mehmet Bağatır, ailesinin büyükbaş hayvanlarına çobanlık yapmak için okulu bıraktı. Hayvanları otlatırken 50 metrelik vadiden dereye düştü.

Nisan ayında 177 işçi öldü. Bunların 2’si 14 yaş ve altında olan 4 çocuk işçi can verdi. Büyükbaş hayvanları otlatan çobanlar 13 yaşındaki Yusuf Kaya ve 12 yaşındaki Berat Taş gölette boğuldu. 16 yaşındaki inşaat işçisi Vefa Taşçı 6. kattan asansör boşluğuna düştü. 15 yaşındaki inşaat işçisi Kadir Kara ise 23 Nisan Çocuk Bayramı’nda elektrik akımına kapıldı.

Mayıs ayında da 166 işçi katledildi.  Bunların 5’i 14 yaş ve altında olmak üzere toplam 14 çocuk işçi can verdi.

* 2017 yılında en az 2006 işçi katledilirken iş cinayetinde yaşamını yitirenlerin 18’i 15 yaş altında olmak üzere 60’ı çocuk işçi can verdi.

* 2016 yılında 1970 işçi çalışırken yaşamını yitirdi. 14 yaş ve altında 18 işçi, 15-17 yaş aralığında 38 işçi, toplam 56 çocuk işçi katledildi.

* 2015 yılında en az 1730 işçi can verdi. 14 yaş ve altında 18 çocuk işçi;  15-17 yaş arasında 45 çocuk işçi; toplam 63 çocuk işçi yaşamını yitirdi.

* 2014 yılında en az 1886 işçi, 14 yaş ve altında 19 çocuk işçi; 15-17 yaş arasında 35 çocuk; toplam 54 çocuk işçi can verdi.

* 2013 yılında en az 1235 işçi, 14 yaş ve altında 18 çocuk işçi; 15-17 yaş arasında 41 çocuk işçi, toplam 59 çocuk işçi katledildi.

* 2012 yılında en az 878 işçi yaşamını yitirdi. İşçilerin 15’ini 14 yaş ve altı, 19’unu 15-17 yaş arası çocuk işçiler oluşturdu. Toplam 34 çocuk işçi can verdi.

* 2011 yılında en az 1710 işçi öldü. 14 yaş ve altında 11 çocuk işçi, 15-17 yaşa aralığında ise 17 olmak üzere toplam 28 çocuk işçi can verdi.

AKP gerçek rakamları çarpıtıyor

AKP’nin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı olduğu 2015 yılında Faruk Çelik’in açıkladığı verirler göre ise 2002-2014 arası 127 çocuk işçi yaşamını yitirdi. Çelik’in açıkladığı verilerde; 2002'de 1, 2003'te 4, 2004'te 4, 2005'te 3, 2006'da 10, 2007'de 7, 2008'de 11, 2009'da 13, 2010'da 10, 2011'de 22, 2012'de 5, 2013'te 21, 2014'e 16 çocuk işçinin yaşamını yitirdiği iddia edilmişti. Ancak İSİG Meclisi’nin verileriyle Çelik’in rakamları arasında ciddi farklar yer alırken, sadece 4 yılın farkı ise 175 oldu.

İSİG verilerine göre 2011-2012-2013-2014 yıllarında iş cinayetlerinde katledilen çocuk işçilerin sayısı 175 iken, Çelik’in açıkladığı verilerde ise bu zaman diliminde ölen çocuk işçilerin sayısı 64 olarak açıklanmıştı.