İstanbul Büyükşehir Belediyesi hizmet alım sözleşmesi kapsamında bir işçi 'sürekli işçi' kadrosuna geçmek için sınava girdi. Sınavda başarılı olan işçinin kadroya geçişi ise güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu olumsuz olduğu ileri sürülerek iş akdi feshedildi. Danıştay 12. İdare Mahkemesi ise işçinin başvurusu üzerine binlerce kişiyi ilgilendiren emsal bir karar verdi. 

İdare mahkemesi, 'Arşiv araştırmasının ilgili birimler tarafından yapılması gerektiğine ilişkin' ibareyi hukuka aykırı buldu. Buna göre taşeron işçilerin sürekli iş kadrosuna geçişleri için yapılan, 'ilgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin elde edilmesi tespit komisyonunca yapılır' hükmü aranmayacak. 

İdare mahkemesi: Arşiv araştırması hukuka aykırı

Gazete Duvar’da Hacı Bişkin’in haberine göre Avukat Mürsel Ünder, 2018'de Resmî Gazete'de yayımlanan 'ilgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin elde edilmesi tespit komisyonunca yapılır' ibaresinin iptaliyle yürütmenin durdurulmasını isteyerek Danıştay'a başvurdu. 

Danıştay 12. Dairesi konuyla ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesi, davacının atandığı İstanbul Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, Aile, Çalışma Sosyal ve Hizmetler Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan savunma istedi. Yetkili kurumlar yaptığı savunmada, söz konusu işçinin arşiv araştırması sonucunun olumsuz etkilenmesinden kaynaklı kadroya alınmadığını savundu. 

Danıştay 12. İdare Mahkemesi ise Anayasa Mahkemesi'nin daha önce güvenlik soruşturmasını iptal ettiği kararı hatırlattı. Daire, arşiv araştırmasının ilgili mercilerden arşiv soruşturması yapılması ve bu nedenle kişilerin kadroya alınmamasıyla ilgili kararında şunları söyledi: "İlgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin tespit komisyonunca yapılır ibaresinin ve davacının arşiv araştırması sonucunun olumsuz sonuçlandığı gerekçesiyle sürekli işçi kadrosuna geçirilmemesine ve iş akdinin fesih edilmesine ilişkin işlemlerin açıkça hukuka aykırı olduğu, uygulanması halinde güç veya imkansız zararların doğmasına yol açacağı sonucuna ulaşıldı."

İdare mahkemesi, 'ilgili mercilerden intikal eden arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi tespit komisyonunca yapılır ibaresini oy çokluğuyla yürütmeyi durdurma kararı verdi. Ayrıca idare mahkemesi söz konusu işçinin sürekli işçi kadrosuna geçirilmemesi ve iş akdinin feshedilmesine ilişkin işlemlerin oy çokluğuyla yürütmenin durdurulmasına hükmetti. 

'Karar emsal nitelikte' 

Peki karar ne anlama geliyor? Avukat Mürsel Ünder ve avukat Adil Anlama şunları söyledi:

"Taşeron işçiler kamuda sürekli işçi olarak istihdam edilmek için kamu kurumlarına başvurular yapmıştır. Ancak, süreç kamuoyuna anlatıldığı gibi ilerlememiş, birçok işçinin iş akdi güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması soyut gerekçeleriyle, kendilerine somut hiçbir gerekçe bildirilmeden sona erdirilmiştir. Yani, birçok işçi kadroya alınmamıştır. Kararda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Maddesinin (A) bendinin (8) nolu alt bendinde yer alan devlet memurluğuna alımlarda güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmasına ilişkin düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiğine değinilmiş, anılan iptal kararı karşısında yönetmelik hükmünün de yasal dayanağının kalmadığının altı çizilmiş, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı karşısında görülmekte olan davalarda da Anayasa’ya aykırılığı saptanmış hükümler dikkate alınarak çözüme gidilmesinin Anayasa’nın üstünlüğü ve Hukuk Devleti ilkesine aykırı olduğu gerekçelerine yer verildi."

"Danıştay, Yasal ve Anayasal dayanağı kalmayan yönetmelik hükmü hakkında yürütmeyi durdurma kararı vererek, emsal davalarda önemli bir uygulamanın da önünü açtı" diyen avukatlar şöyle devam etti: "Anılan yönetmelik hükmüne göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumsuz değerlendirilmesi gerekçesiyle kadroya alınmayan işçiler için emsal nitelikteki bu karar, devam eden tüm davalar açısından uygulanacak niteliktedir." 

Avukat Mürsel Ünder, son olarak şunları söyledi:

"Danıştay'ın bu kararıyla birlikte daha önce Anayasa Mahkemesi'nin hukuksuz bir şekilde uygulanan arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması uygulaması yönetmeliğinin durdurulmasıyla beraber tamamıyla kanuni dayanaktan yoksun hale geldi. Bundan sonra kamu iştiraklerinde çalışan hiçbir işçiyle ilgili olarak hem Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı hem de bahsettiğimiz yürütmeyi durdurma kararı sonrasında arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının olumsuz olmasını değil, bunun yapabilmesinin dahi önünü kapattı."

Taşeron işçilerin kadroya geçiş şartları

Söz konusu davaya konu olan 696 sayılı KHK’nın 127. maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen 23, 24  ve 25. maddeleri şu koşulları istiyordu: 

• Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
• Bazı suçlardan mahkûm olmamış olmak,
• Askerlikle ilgisi bulunmamak,
• Görevi yapmasına engel akıl hastalığı bulunmamak,
• Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.
• İşçinin 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle taşeronda çalışıyor ya da bu tarih itibariyle analık veya hastalık izninde ya da askerde olması,
• İşçinin taşeronda çalıştırıldığı döneme ilişkin açmış olduğu dava ve/veya icra takiplerinden feragat etmesi,
• İşçinin kadroya alınması karşılığında geçmişe dönük bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını beyan etmesi,
• İşçinin çalıştırıldığı ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesi olması,
• İşçinin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanmamış olması,
• İşçinin yapılacak sınav ya da sınavlarda başarılı olması.