Kapitalizmin ‘ucuz iş gücü’ olarak kullandığı çocuk işçilik yaygın olarak karşılaşılan bir durum.

Cumhuriyet’ten Figen Atalay’ın haberine göre, İstanbul Bilgi Üniversitesi Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Çocuk Çalışmaları Birimi tarafından “Türkiye’de Çocuk İşçiliği ile Mücadele Yılı 2018 Değerlendirme Buluşması” düzenlendi.

Toplantıda 2018 yılı boyunca çocuk işçiliğiyle mücadele konusunda gerçekleştirilen 19 farklı çalışmanın sunumları paylaşıldı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) temsilcilerinin katıldığı son oturumda ise 2019 yılına dair planlar konuşuldu.

Algı değişmeli

Toplantının açılış konuşmasını yapan İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı ve Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Pınar Uyan Semerci, çocuk işçiliğini normalleştiren algıyı değiştirmek gerektiğini belirterek, çocuk işçiliğini doğru tanımlamanın önemine değindi. Prof. Uyan Semerci, çocukları ekonomik sömürüye, eğitimleri açısından sakıncalı durumlara, sağlıklarını tehdit eden koşullara maruz bırakan, fiziksel, zihinsel, manevi ve sosyal gelişimine engel olan ve çocukluklarından mahrum eden her tür çalışmanın çocuk işçiliği olarak tanımlandığını ve çocukların hem bugünlerini hem de geleceklerini olumsuz etkilediğini belirtti.

15 yaş altında çocuk işçiliğinin yasak; 15-18 yaş arasındaki çocuk işçiliğinin çok net tanımlanan yasal koşulları, sınırları olduğunu belirten Prof. Uyan Semerci, bu yasal duruma rağmen tarlalar ve atölyeler başta olmak üzere birçok sektörde çalışan çocuklar olduğunu aktardı. 

Üniversitenin Çocuk Çalışmaları Birimi Proje Yöneticisi Gözde Durmuş da çocuk işçilerle ilgili verilerin yetersizliğine dikkat çekerek, “TÜİK bu konuda son araştırmasını 2012 yılında yaptı. Ülkemizde güncel olarak kaç çocuk işçi olduğunu bilmiyoruz” diye konuştu.

En çok tarımda

Prof. Dr. Pınar Uyan Semerci ile Gözde Durmuş’un verdikleri bilgilere göre, Türkiye’de çocuklar tarımda, sanayide ve hizmet sektöründe kayıt dışı olarak çalıştırılıyor. Son dönemde yapılan çeşitli çalışmalara göre de çocuklar tarımın yanı sıra, tekstil ve ayakkabı başta olmak üzere üretimde, pazar ya da dükkânlarda satışta, çeşitli işkollarında çırak olarak çalışıyor.

Çocuk işçiliği çocukların fiziksel, zihinsel, manevi, ahlaki ve sosyal gelişimine engel olan ve çocukları ekonomik sömürüye, eğitimleri açısından sakıncalı durumlara, sağlıklarını tehdit eden koşullara maruz bırakan işler. Yani çalışan çocuklar gelişimsel anlamda büyük sorunlar yaşıyor. Kanunlara göre çalışabilecek yaşlarda olan çocukların çalışma koşullarının da büyük oranda yasalara uygun olmadığı görülüyor. İşe alımda ve düzenli olarak yapılması gereken sağlık kontrolleri yapılmıyor, işe giriş için gerekli olan sözleşmeler imzalanmıyor. Çalışan çocuklar yaşlarının gerektirdiğinden fazla sorumluluk alıyor, erkenden büyümek zorunda bırakılıyor. 

Günde 11 saat çalışma

Toplantıda, İstanbul Bilgi Üniversitesi Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Çocuk Çalışmaları Birimi tarafından Bağcılar- Küçükçekmece bölgesindeki dezavantajlı mahallelerde yaşayan 12-18 yaş aralığında çalışan çocuklarla ilgili yapılan araştırmanın sonuçları da açıklandı.

301 çalışan çocuk ve 301 anne-babayla yapılan görüşmelerden elde edilen verilerden bazıları şunlar:

-Okulu bırakan çocukların yüzde 43’ü çalışıp eve para getirmek zorunda olduğu için okulu bıraktığını söylüyor

-4 çocuktan 1’i ise okulda daha başarılı olsaydı okulu bırakması gerekmeyeceğini belirtmiş.

-Günde ortalama çalışma saatleri: okula devam edenler 7,6 saat, devam etmeyenler: 11,1 saat

Çalışma koşulları

Çocukların;

-Sadece yüzde 5’inin işe başlamadan önce sağlık kontrolü
-Sadece yüzde 6’sının sözleşmesi
-Sadece yüzde 12’sinin çalıştığı iş yerinde sigortası var.
-Seyrek de olsa işyerinde patron ya da ustalarından kötü muamele gördüğünü ifade eden çocukların sayısı yüzde 50’den fazla.
-Çocukların yüzde 95’i yaz tatilinde çalışıyor.

Çalışmaya başlama yaşı

Çocukların yüzde 73’ü 15 yaşın altında, yüzde 23’ü ise 11 yaş ve altında çalışmaya başlamış.