Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Makina Mühendisleri Odası’nın (MMO) her ay yayınladığı ‘Sanayinin Sorunları Bülteni’nin yeni sayısında tarımdaki çöküş ve sanayiye etkisi ele alındı.

“Tarımdaki çöküntü sanayiyi de sarsıyor” başlığıyla yayınlanan bültende 1980’lerde hayata geçirilen politikaların etkisiyle yaşanan tarım alanındaki çöküşün gıda enflasyonuna yol açtığına değinildi. Gıda ve içecek sanayii başta olmak üzere tarıma bağlı sanayi dallarının da bundan etkilendiğine işaret edilen bültende, gübre, traktör, yem, ilaç sanayilerindeki sarsıntı üzerinde duruldu.

MMO’nun internet sayfasında yayınlanan bültenin özet bölümünden öne çıkan vurgular şu şekilde:

- Gıda fiyatlarında Ocak ayında 2003 yılından bu yana, yani son 16 yıldaki en yüksek seviyeye ulaşıldı. Fiyatı en çok artan 25 ürün sıralamasında ilk 9 sırada yaş sebze ve meyve ürünleri yer aldı. İlk 15 ürünün 12'si sebze ve meyve ürünleri oldu.

- Gıda enflasyonundaki artış tek başına Ocak ayındaki afetle açıklanamaz. Yıllardan beri tarımda biriken ve kronikleşen sorunlar var. Tarımda yaşanan bu sorunlar çözülmeden, gıda fiyatlarındaki artışın önüne geçilemez. Önemli bir tarım ve hayvancılık potansiyeli olan Türkiye’de tarımın gerilemesi, AKP döneminde hızlandı. Tarıma önemli destekleri olan kamu kuruluşlarının Hazine’ye yük oluşturduğu gerekçesiyle özelleştirilmesi, tarımı önemli bir destekten mahrum bıraktı.

- Tarım ve sanayi yerine İstanbul kent rantı iştahına prim verilmesi sonucu destekleri azalan ve üretim teşviki görmeyen çiftçinin motivasyonu da azaldı. Bu da tarımı önemli bir nüfus için geçim alanı olmaktan çıkardı.

- Tarımda yaşanan üretim gerilemeleri, bitkisel ve hayvansal ürünleri işleyen gıda ve içecek sanayii başta olmak üzere, tarımsal sanayileri de olumsuz etkiledi. Bunların yanı sıra tarıma girdi veren yem, tarımsal ilaç, gübre, traktör gibi sektörler de tarımdaki gerilemeden olumsuz etkilendiler.

- Öte yandan, gıda enflasyonundaki sert seyir, genelde sayıları 19 milyonu bulan ücretli kesimin kendisini ve ailesini geçindirmek için ihtiyaç duyduğu gıda maddelerini satın almada güçten düşmesine neden oldu. Bu nedenle genel olarak sanayi ve hizmet sektöründe ücret beklentileri yukarı çıktı, bu da sanayi ve hizmet işletmeleri için ücret maliyetinde artış ihtimali anlamına gelir.

- Tarımla ilgili sektörlere bakıldığında gıda sanayiinde son çeyrekte küçülmenin yüzde 6,7’yi bulduğu, içecekte değişmediği izleniyor. Tarıma girdi temin eden sanayilerde de ciddi daralmalar var. Örneğin, traktör üretiminde geçen yıl 72 bin adetlik üretimle rekor kırılırken 2018'de üretim yüzde 34 düşüşle 47,7 bin adete geriledi.

- Tüm sektörlerde şirketlerin toplam batık kredi oranı 2018 sonunda yüzde 4,4 olarak açıklanırken tarım ve gıda sanayisinde bu oranın yüzde 5-6 aralığında olması dikkat çekicidir.

- Aralarında Keskinoğlu, Yörsan, Agromey, Saray Tarım gibi büyük gıda firmalarının bulunduğu firmaların konkordato kulvarına girmeleri, gelecekte sektörde oluşacak önemli yaprak dökümlerinin habercisidir.