Türkiye kapitalizminin çok yönlü açmazları ekonomi alanında kendisini göstermeyi sürdürüyor. Bu anlamda en belirgin hareketlilik döviz kurlarında yaşanıyor. Emperyalist sermaye cephesinde güvensizlik artarken, TL’deki değer kayıpları katlanıyor.

Seçimlerin yeniden yapılması yönündeki YSK kararının ardından döviz tırmanışa geçmişti. TL’nin döviz karşısındaki değer kayıpları bugün bir üst boyuta taşındı. Bugün dolar 6,25 TL’ye avro da 7 TL’ye dayandı. İstanbul Borsası BIST 100 Endeksi de yüzde 1,3 düşüşle 89.080 puana geriledi. Bu hareketliliğin ardından Merkez Bankası 1 hafta vadeli repo ihalelerine ara verdiğini açıkladı. Dolar ve avro yukarıdaki sınırlardan geri döndü.

Diğer bir gösterge olan CDS risk primi de aynı zamanda yükselişe geçti. CDS’ler 483 baz puana çıkarak 2018 Eylül ayından beri en yüksek seviyeye ulaştı.

YSK kararının ekonomik maliyeti

YSK kararı sonrası baş gösteren bu hareketlilik ekonomide pek çok alana yansıyor. Türkiye kapitalizminin temel sorunlarının başında gelen yüksek dış borçlar, TL’deki değer kayıplarıyla daha büyük yük haline geliyor. İthalata dayalı enerji başta olmak üzere pek çok alanda da fiyatlar dövizdeki tırmanışla doğru orantılı artıyor ve enflasyonu yükseltiyor.

Bu etkiler üretim alanına da doğrudan yansıyor. Sermaye cephesinin bu etkileri gidermek adına en çok başvurduğu yöntemlerin başında işten çıkartmalar geliyor. Krizin faturası doğrudan işçi sınıfına kesiliyor ve işsizlikteki tırmanışın önü alınamıyor.

Dış borç maliyetleri artıyor

BirGün’den Aslı Aydın’ın haberine göre, CDS ve döviz kurundaki artış, yüksek dış borcu olan Türkiye’nin borç maliyetlerinin yükselmesine neden oluyor. Bugün Türkiye’nin yaklaşık olarak 445 milyar dolar brüt dış borç stoku bulunuyor. Gayri Safi Milli Hasıla’nın yaklaşık yüzde 57’sine denk gelen bu borcun yüzde 67’si ise özel sektör borcu. YSK kararı ile birlikte döviz kurundaki yüzde 3’lük artışın dış borca yansıyan maliyeti 12,3 milyar dolar. Bu, diğer bir ifadeyle 75 milyar TL ilave ek maliyet demek. Bu tutarın büyüklüğünü şu şekilde de görmek mümkün: Hazine’nin 2019 yılı Mayıs ayında yaklaşık 19 milyar TL, haziranda 11,4 milyar TL ve temmuzda ise 21,4 milyar TL iç borç ödemesi var. Bu tutar, Hazine’nin 3 aylık toplam ödemesinin yüzde 46 daha üzerinde bir maliyeti temsil ediyor.