Haftanın üç çevirisi de aynı günden: 28 Mayıs. İzvestiya, Türkiye’nin Rusya’dan ödemesi yapılacak emtia listesini genişletme kararını yorumluyor. Nezavisimaya Gazeta, Gürcistan’daki yabancı acentalar kanun tasarısının Fransız vatandaşı Cumhurbaşkanı Zurabişvili’nin vetosuna rağmen parlamentoda aynen kabul edilmesi ve tasarının kanunlaşması üzerine yazıyor. Özellikle Batıdan gelen tehditleri özetlemesi açısından çok dikkat çekici. Kommersant ise Rusya’nın ithalatındaki düşme üzerinde durmuş. Özellikle teknolojik içerikli girdide Rusya ekonomisi daha kapitalist restorasyondan bu yana dışa bağımlıdır; dolayısıyla ihracattaki düşüş eğer içeride üretim araçları üretimiyle telafi edilmezse sınai üretimde daralmaya neden olabilir. Bu, yakın zamanda Rusya ekonomisinin en yakıcı sorunu kabul edilmeli.

'Türkiye’de bankalar Rusya’dan ödemesinin yapılmasına izin verilen emtia listesini genişletti'

Rusya Ekonomi Üniversitesi Uluslararası Ticaret kürsüsü kıdemli öğretim görevlisi Oleg İvanov, Rusya’dan yapılacak ödemeleri bankaların onayladığı malların listesini Türkiye’nin genişletmeye devam edeceğini söyledi.

İvanov şöyle dedi:

“Muhtemelen böyle olacak ve diğer ülkeler de yaptırım listelerinde olmayan ürünler için Rusya’yla daha fazla ödeme işlemi yapacaklardır. Yapılan ödemelerin sayısı ise FinCEN’in [ABD mali suçlarla mücadele ajansı — H.Y.] getirdiği kriterleri yerine getirmesi gereken bankalara bağlı. Münferit işlemler söz konusu olduğunda dış ticaretteki aktörlerin FinCEN'in yayınladığı kriterleri incelemeye ve yabancı finans kuruluşları arasında şüphe uyandırma ihtimalini azaltmak için tedarik zincirlerine bunların kontrolü işlemini de entegre etmeye teşvik edilmesi mümkün.”

İvanov, Rusyalı ihracatçıların sınırötesi ödemelerinde ortaya çıkan güçlüklerin Rusya’ya karşı yaptırımların, özellikle de uygulanan ihracat kontrol mekanizmasının şiddetlenmesiyle ilişkili olduğunu hatırlattı.

İvanov’a göre:

“ABD şu anda mali kuruluşlar üzerinde ihracat kontrolünü ‘genişletiyor’ ve bunları kendi due dilligence süreçleriyle entegre etmeye teşvik ediyor. Bankalar ise bu sistemle çalışmaya alışkın değil ve kendi risk odaklı prosedürlerini oluşturana kadar Rusya’ya ve ABD yaptırımları endişesiyle paralel ithalat için kullanılan üçüncü ülkelere ihraç edilen çok sayıda emtia için havaleleri sınırlayacaklardır.”

İvanov, Türkiye’nin bankaların ödemeleri kabul edeceği emtia listesini genişletmesinin, kredi kuruluşlarının Rusya ile yapılan mali işlemlerin kontrolünü yapmayı ve FinCEN tarafından yayınlanan kriterleri uygulamayı öğrendiğini gösterdiğini belirtiyor. (İzvestiya, 28 Mayıs)

'Yabancı acentalar kanunu Gürcistan parlamentosundan geçti'

Gürcistan parlamentosu cumhurbaşkanı Zurabişvili’nin yabancı acentalarla ilgili kanuna koyduğu vetoyu iptal etti. Oylamada 84 parlamenter iptal yönünde oy kullanırken 76’sı da iptaldan yana oy kullandı. İktidardaki Gürcistan’ın Hayali partisi böylelikle, Batının tehditlerinin ve sokak gösterilerinin kendisi üzerinde etkisi olmadığını göstermeye çalışıyor. Paralel olarak, ABD ve AB’nin desteklediği muhalefet seçim öncesi koalisyon kuruyor; böylece güzün yapılacak seçimleri kazanmayı umut ediyor. …

Parlamenterlerin görüşmesi bütün gün sürdü, üstelik kavga da çıkmadı. Görüşmelerde muhalefet iktidarı faşizmle suçlarken parlamento sözcüsü [başkanı — H.Y.] Şalva Papuaşvili de cevap olarak hasımlarının vatan hainleri olduğunu söyledi. Yalnız görüşmenin sonuna doğru muhalefet liderlerinden Georgiy Vaşadze’nin üzerine su döküldü; ama Vaşadze öyle hararetli konuştu ki su da hemen buharlaştı. …

Bir önceki gün parlamento hukuk komitesinde cumhurbaşkanının temsilcisi Georgiy Mshiladze parlamenterleri vetoyu iptal etmemeye ikna etmeye çalışmıştı. Mshiladze, yabancı acentalar kanun tasarısının Gürcistan anayasasının dört maddesini birden ihlal ettiğini ileri sürmüştü: “dernek kurma hürriyeti”, “mahremiyet ve iletişim hakkı”, “eşitlik hakkı” ve “Avrupa ve Avrupa-Atlantik örgütlerine entegrasyon”. Mshiladze’nin konuşması parlamenterler üzerinde istediği etkiyi yaratmadı, ama 13 Mayıs’taki ancak bir dakika kadar süren oturumla karşılaştığında bu da bir ilerlemeydi.

Bu arada ABD Başkan Yardımcısı Harris de Surabişvili’ye bir mektup göndererek kendisinin ve Başkan Biden’in Gürcistan’daki olayların gelişimini büyük bir rahatsızlıkla izlediğini söyledi. Harris’e göre hükümetin inisiyatifi Tiflis ile Batı ülkeleri arasındaki ilişkileri baltalayacak. Mektupta şöyle deniyor: “Gürcistan halkı Avrupa Birliği ve NATO’da bir gelecek istediğini açıkça beyan ediyor. Kanun tasarısının bu geleceği tehdit ettiğini düşünüyorlar ve bu yüzden kararlılıkla karşı çıkıyorlar. Böyle bir geleceği hedeflemeye tamamen hakları var.”

ABD Dışişleri Bakanı Blinken de önümüzdeki birkaç ayın Gürcistan’ın Avrupa entegrasyonu için tayin edici önem taşıyacağını söyledi. …

Almanya Dışişleri Bakanı Baerbock ise Gürcistan hükümetinin kendi yurttaşlarının Avrupa Birliği’ne girme hayalini bloke etmekte oluşundan ötürü üzüntü duyduğunu söyledi. Avrupa’nın diplomasi şefi Borrell’e göre de: “Yabancı nüfuzu  kanunu Avrupa Birliği değerleriyle örtüşmüyor. …” NATO Parlamenterler Asamblesi ise Gürcistan yetkililerini ülkedeki demokrasinin gelişimi için bir “geri adım” olacak bu skandal kanun tasarısından derhal vazgeçmeye çağırdı.

Bu arada iki üst düzey Gürcistan yöneticisi: Maliye Bakan Yardımcısı Mirza Gelaşvili ile Başsavcı İrakliy Şotadze istifasını verdi. İlki, ülkenin geleceğini sadece Avrupa’da gördüğünü açıkladı. İkincisi ise sağlık problemlerinden ve yurtdışında tedavi görmesi gerektiğinden söz etti.

Gürcistan’ın Hayali Partisi ise yaptırım tehditlerinin “ülkenin bağımsızlık ve egemenliğini sınırlamak için kaba ve sinik bir girişim” olarak tanımlandığı açıklama yayınladı.

Nezavisimaya Gazeta’nın görüşlerine başvurduğu uzmanlar, Batının sadece vize yaptırımlarıyla yetinmeyeceği uyarısında bulundular. ABD ve Avrupa Birliği Gürcistan yönetimi ve bunların aile üyelerine mali sınırlamalar getirebilir, hükümetin iktisadi imkanlarını daraltmak ve böylece seçimler öncesindeki itibarını baltalamak için ülkenin yatırım derecelendirme notunu düşürebilir. …

Gürcistan Milli İstatistik Hizmetleri verilerine göre 2023’te ülkeye 1,59 milyar dolardan çok doğrudan yabancı yatırımı yapıldı. İlk beşte Britanya (392 milyon dolar), Hollanda (360,5 milyon dolar), Türkiye (168,8 milyon dolar), ABD (153,5 milyon dolar) ve Rusya (87,6 milyon dolar) var. …

Zurabişvili iktidar partisinin muhaliflerine bir “Gürcistan şartı [misakı, taahhütnamesi; aslında bir koalisyon protokolü — H.Y.]” imzalamalarını önerdi. Böylece imzacılar iktidara geldikten sonra Avrupa entegrasyonuna zarar veren bütün kanunları iptal etmeyi taahhüt edecek. Ayrıca yasama, kolluk ve seçim sistemini de siyasi etkilerini sınırlamak için reforme edecek. Şartı imzalayanlar siyasi parti üyelerinden değil cumhurbaşkanının mutabık olacağı “profesyonellikleriyle öne çıkmış” insanlardan yeni bir hükümet kurmayı da vaat ediyor. Bütün bunların yapılmasından sonra parlamento erken seçim yapacak.

Anlaşmaya şimdiden Birleşik Milli Hareket, Ahali, Droa, Girçi Daha Çok Hürriyet, Gürcistan Davası, Agmaşenebeli Stratejisi ve Yurttaş temsilcileri imza koydu. Girçi partisi lideri Yago Hviçiya, imza atmayacağını ama birlikte çalışmaya hazır olduğunu, eski başbakan Georgiy Gahariya’nın partisi Gürcistan İçin Gahariya da şarttan hoşlandığını ama imzalamayı düşünmediğini açıkladı. Böylece anlaşmayı fiilen ülkenin bütün Avrupa yanlısı siyasi güçleri imzalamış oldu.

Gürcü siyaset bilimci Nika Çitadze’ye göre: Anketlere göre seçmenlerin yüzde 30-40 kadarı henüz tercihini yapmış değil. Ancak Gürcistan’ın Hayali ile ABD ve AB arasındaki çatışma insanların çoğunu muhalefetten yana tercihe yöneltecektir. Ancak pek çok şey, partilerin seçim kampanyalarını nasıl sürdüreceklerine bağlı.” (A. Avakov / Nezavisimaya Gazeta, 28 Mayıs)

'Rusya’nın ithalatı azalıyor'

Rusya’nın ithalatı hızla düşüyor: kimi ülkelerden yapılan ithalat yüzde 30 düştü. The Bell’in (Adalet Bakanlığı’nın yabancı acentalar listesinde) haberine göre Moskova’nın bütün kilit ortakları da ticareti hızla azaltıyor. … Türkiye’den yapılan ithalat parasal olarak bir yıl önceye göre üçte bir, Kazakistan’dan yapılan ise dörtte bir azaldı. Hong Kong, Sırbistan, Azerbaycan ve Ermenistan’da da neredeyse benzer bir dinamik gözleniyor. Çin’den ihracat ise biraz daha az bir hızla azalıyor: 2023 başına göre yüzde 2. Ancak toplam parasal tutarda bu 0,5 milyar dolardan fazla yapıyor. …

Ekonomi doktoru, “Basit Sayılar” projesinin yazarı Oleg Komolov’a göre: “Bu olayın iki nedeni var. Birincisi, ruble kurunun düşmesi. Nominal kurs değil efektif kurs söz konusu; bu da bir önceki yılın seviyesiyle karşılaştırıldığında yüzde 12 düştü. Rublenin efektif kursu ticaret ortaklarının başlıca paraların sepetiyle karşılaştırıldığında ortaya çıkan kur; dolayısıyla bunun düşmesi ithalat masraflarını artırdı, bu da sonuçta tedariğin daralmasına yol açtı. Ama herhalde daha önemlisi, ABD’nin ikincil yaptırımlarının etkisi. Rusya’nın dijital programlanabilir tezgahlar, yarıiletken malzemeler, rulmanlar almasına izin veren şirketlere yaptırımlar getiriliyor. Bu tür kısıtlamaların ardından bir dizi Çin bankası da Rusya’daki müşterilerinden ödeme almakta kendi kısıtlamalarını koydular. Şu anda havalelerin yüzde 90’ı yapılamıyor; dost ülkelerden aracılar yardım ediyor. Ama doğal ki bunlar da komisyon istiyor ve tedarik hizmetleri masrafları da yüzde 15’e çıkıyor. …” (İ. Horuşevskiy / Kommersant, 28 Mayıs)

Hazal Yalın- Gazete Duvar / 02.06.24