Küresel oto parçaları şirketleri Meksikalı işçileri sömürerek nasıl kâr ediyor?
Meksika’nın ABD sınırındaki Matamoros kentindeki otomotiv fabrikalarında işçiler 12 Ocak’tan itibaren fiili grevlerle direnişe geçti. Onlarca fabrikadan on binlerce işçi, toplu sözleşme taleplerinin patronlar ve uzlaşmacı sendikalar tarafından hiçe sayılmasına karşı kendi taban örgütlerini oluşturarak fiilen şalterleri indirerek harekete geçti. İşçilerin yüzde 20 zam, haftalık 40 çalışma saati ve 32.000 peso ikramiye talebini reddeden Meksika burjuvazisinin, sendikaların ve siyasi iktidarın türlü yöntemlerine karşın 3 haftayı aşkındır süren direniş, zenginlik içinde yüzen patronlarına yer yer geri adım attırmaya başladı. İşçilerin talepleri bazı patronlarca kabul edilirken, 20’ye yakın iş yerinde grevler devam ediyor.
wsws.org’da yer alan bu metin, dünyanın dört bir yanında olduğu gibi Türkiye’de de üretim araçlarının sahibi olan sermaye sınıfının, işçileri azgınca sömürerek, bölüp parçalayarak birbirine karşı kışkırtırken kendilerinin nasıl sefahat ve lüks içinde yaşadığını bir kez daha gözler önüne seriyor.
***
Maquiladora [Meksika’da üretim yapan ancak malları şirketin bağlı olduğu ülkeye ihraç eden fabrika] işçilerinin Meksika’nın Matamoros kentindeki kitlesel grevleri, ABD-Meksika sınırı boyunca küresel oto parçaları üreticileri ve diğer imalat endüstrilerinde çalışanların yüzleştikleri yüksek sömürü koşullarına kamuoyunun ilgisini çekti.
Meksika hükümeti tarafından ‘uluslararası ticaret ve gelişmeyi teşvik etmek’ için kurulan bir örgüt olan ProMexico’nun yeni raporuna göre Meksika’da 345 “Tier 1” oto tedarikçisi faaliyet gösteriyor. Meksika’daki doğrudan yatırımların yüzde 65’i otomobil üretimiyle ilgili endüstrilerde yoğunlaşıyor.
Meksikalı işçilerin vahşi sömürüsünden elde edilen kârlar, çoğu Detroit, Michigan merkezli hissedarlar ve uluslararası oto parçası tedarikçileri için muazzam bir zenginleşme kaynağıdır
Matamoros ve öbür şehirlerde üretilen parçaların çoğu ABD’ye gönderiliyor. Meksika’daki oto parçaları üretimi uluslararası araba pazarına entegredir. Brownsville, Texas’taki sınır geçişinde 2017 yılında 14.7 milyar dolar oranında ticaret gerçekleştirildi. Oto parçaları, petrolden sonra Meksika’nın ikinci büyük ihracat ürününü oluşturuyor.
Aşağıdakiler, Meksika’daki oto parçası üretimi yapan çokuluslu şirketler ve önde gelen yöneticilerinden sadece birkaçının profili…
Aurora, Ontario merkezli Magna, 2017’de 39 milyar dolarlık satışla ve 3 milyar dolar vergi öncesi gelirle dünyanın beşinci büyük oto parçası üreticisi oldu. Querétaro Meksika’da tasarlanan parçalar üretmek için yeni bir işletme açtı. Matamoros da dahil olmak üzere Meksika’da 30 farklı işletmede yaklaşık 24 bin işçi çalıştırıyor.
Magna CEO’su Don Walker, Kanada’da en yüksek ücret alan yöneticilerden biri. Maaşı 20,4 milyon dolar. Ek olarak henüz değerlendirmediği 25,4 milyon dolar hisse senedi ve 10,2 milyon dolar hisse bazlı yatırılmış ancak henüz ödenmemiş alacağı var.
Bir rapora göre, Southfield, Michigan merkezli Lear şirketinin Meksika’da 23 işletmesi ve yaklaşık 46 bin çalışanı var. 2018’de 21,1 milyar dolar satış ve 1,15 milyar dolar net gelir elde etti. 2017’de en tepedeki 5 yöneticisi yaklaşık 34 milyon dolar ek ödenek aldı. Bunlardan bir olan CEO Matthew Simoncini tek başına 14,8 milyon dolar aldı.
Detroit’in dışındaki Auburn Hills, Michigan merkezli Autoliv, kendisini ‘dünyanın en büyük otomotiv güvenliği tedarikçisi’ olarak tanıtıyor. Tijuana, Matamoros ve Lerma’da işletmeleri, Querétaro’da 3 işletmesi var ve Meksika’da toplam 11.000 kişi çalıştırıyor. Hava yastıkları, emniyet kemerleri vb. parçalar üretiyor. Matamoros’taki Autoliv işçileri greve ilk gidenler arasındaydı. Şimdi şirketin intikam için işçileri atmaya başladığı bildiriliyor.
Şirket 2017’de 10,4 milyar dolarlık satıştan 506 milyon dolar vergi öncesi geliri olduğunu açıkladı. Autoliv genel müdürü ve CEO’su Mikael Bratt, 1,7 milyon dolar ek ödenek aldı. Baş finansal yöneticisi Mats Backman ise 1,5 milyon dolar elde etti.
Fransa merkezli oto parçası üreticisi Faurecia Meksika’daki 14 işletmede 10.000 kişi çalıştırıyor. Şirket 2017’de 24,17 milyar dolarlık oto parçası sattı. Dünyadaki altıncı en büyük oto parçası üreticisi olan bu şirket koltuk, iç sistemler ve emisyon kontrol teknolojisi üretiyor. Şirketin ABD’deki faaliyetleri, World Socialist Web Site Oto İşçisi Bülteni’nin teşhirine konu olmuştu.
Dura Automotive küresel oto parçaları üreticilerinin açgözlü karakterinin tipik bir örneği. Matamoros’taki fabrikaları Ford, Fiat Chrysler, General Motors, Honda, TRW, Subaru ve KIA’nın da aralarında bulunduğu büyük oto üreticileri için park freni kabloları, gövde motor serbest bırakma kablosu ve diğer bileşenleri üretiyor.
Dura’nın sahibi ve CEO’su Lynn Tilton Forbes tarafından 830 milyon dolar net değerle “kendisini yaratan kadın” olarak tarif edildi. Özel yatırım şirketi Patriarch Partners’in kurucusu ve sahibi olarak sıkıntıdaki şirketleri satın alıp acımasız küçültmeler gerçekleştiriyor ve sonra onları kâr için satıyor. 2016 yılında Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu Tilton ve Patriarch Partners’i, elde ettiği sermayenin gerçek değerini yatırımcılardan sakladığı gerekçesiyle dolandırıcılıkla suçladı.
Söylenene göre Tilton New York ofisine helikopterle gidip geliyor ve “Florida, Arizona, Hawaii’de evlere ve Lake Como’da George Clooney’ninkinin hemen yakınında 60 milyon dolar veya daha fazla değerinde bir İtalyan villasına sahip”.
Forbes ile bir mülakatında 25 milyon dolarlık mücevher ve 10 milyon dolarlık uçağa sahip olmakla övündü. Sundance Channel ile işine dair bir televizyon şovu (“Diva of Distressed”) olduğunu bildirdi. Forbes muhabirine altın, gümüş ve nakit gibi varlığının toplam 544 milyon dolar olduğunu gösteren bir muhasebe belgesi gösterdi.
Tyco International Matomoros’ta faaliyet gösteren başka bir çokuluslu holding Johnson Controls ise, 2016’da birleşerek Johnson Controls International kamu limited şirketini [plc] oluşturdu.
Şirketin eski baş mali işler görevlisi Mark Swatz ve eski CEO Dennis Kozlowski 81 milyon dolarlık yetkisiz ek harcamalar, 14.7 milyon dolarlık sanat eseri alımı ve şirket tarafından eski bir Tyco müdürüne 20 milyon dolarlık yatırım bankacılığı ücreti ödenmesi nedeniyle 2005 yılında hüküm giydi.
Kozlowski’nin yerini alan başka bir Tyco yöneticisi Edward Breen CEO makamını Eylül 2013’te terk ettiğinde tazminat, emeklilik ödemesi, hisse ve diğer haklarla 150 milyon dolardan fazla ödenek aldı.
Tyco’nun dediğine göre, Tyco başkanı olarak kalan Breen ilaveten 2016’da 30 milyon dolarlık toptan emeklilik ödemesi aldı. Dupont CEO’su olduğunda 2018’de 13.7 milyon dolar ödenek aldı, halen kablo devi Comcast’ta müdürlük yapıyor.
Meksika’daki oto parçası endüstrisinin bir diğer büyük oyuncusu olan International Automotive Components Group (IACG), 2006’da şimdiki ABD Hazine Bakanı Wilbur Ross tarafından kuruldu. Ross, sıkıntıdaki şirketleri ucuza satın alıp sonra işçiler ve emeklilere büyük saldırılar yöneltmekle meşhur oldu. LTV Steel ve diğer şirketlerde Birleşik Çelik İşçileri (United Steelworkers) sendikası ile çalışarak on binlerce emeklinin aylıklarını gasp etti.
Trump yönetiminde ticaret savaşının vahşi bir savunucusu olan Ross’un firmaları dünyanın dört bir yanındaki işçilerin emeğini azgınca sömürüyor. Pervasız bir şekilde göçmenleri günah keçisi ilan ederek Meksika’ya duvar örmekte olan Trump yönetiminin bu adımları Kanada, Meksika ve ABD’deki işçileri birbirinden uzak tutarak daha pervasız bir şekilde sömürebilmektedirler.
Meksika’da faaliyet gösteren bir diğer büyük oto parçası üreticisi Delphi Automotive’dir. 2018’in Haziran’ına dek IACG başkanı ve CEO’su olan Steve Miller’de işçi sınıfının zalim düşmanlarından biridir. O, Delphi’nin 2005’teki iflasını kullanarak kitlesel işten atmalar gerçekleştirmiş, hem işçilerin hem emeklilerin maaşlarından yüksek oranda kesintiler yapmıştır.
Delphi’nin iflasını takiben Miller, ABD’de ücretler ve emekli aylıklarının düşürülmesi için Çin, Meksika ve diğer az gelişmiş ülkelerdeki ücretlerin esas alınması gerektiği iddiasını ortaya attı. Düzenli ödemelere, belli dönemlerde tazminat ödemeğe ve 30 yıllık çalışmanın ardından emekliliğe Amerikalı kapitalistlerin daha fazla hoşgörü gösteremeyeceği veya sürdüremeyeceği bir “uzlaşmaz çelişki” olarak tanımladı.
Sağlık sigortası ve sosyal güvenliği hedef alan bu zat şunları yazdı: “Politik üçüncü yoldaki bu haklara dair büyük gerilim, düzeltici eylemi yıllarca engelleyecek ama sorun sadece büyüyecek. Genç insanlar ücretlerinin düşmesine ve ebeveynlerinin gelirinin sağlık hizmetleri ve sosyal programları desteklemek için vergilendirilmesine kızdıkça, nesiller arası savaş gibi bir şeyden korkuyorum.”
İşçileri ağır çalışma koşulları ve düşük ücretlerle ezen Miller, Delphi yöneticilerine yüklü tazminatlar ödemekle de meşhur oldu. Miller, Delphi’yi iflasa sürüklemeden yalnızca aylar önce imza bonosu olarak milyonlarca doları gasp etti…
Bunlar, Matamoros’taki işçilerin cesur grevleriyle karını azaltmaya çalıştığı uluslararası şirketlerin sadece bir kısmı…
02.04.19
Kaynak: wsws.org
Çeviri: Kızıl Bayrak Çeviri Kolektifi
