DİSK’e bağlı Genel-İş Sendikası, Araştırma Dairesi tarafından hazırlanan Kayıtdışı İstihdam Raporu’nu yayınladı.

Kasım 2017 tarihli raporda, çalışan her 10 kişiden 4’ünün kayıtdışı olduğu belirtilerek “2014 yılında 9 milyon 69 bin olan kayıtdışı istihdam, 2016 yılına gelindiğinde 9 milyon 111 bini bulmuştur. 2017 yılı Temmuz ayı verilerinde ise bu sayı 10 milyonu geçmiştir ve toplam istihdamın yüzde 35’ini oluşturmaktadır” ifadelerine yer verildi.

Raporda ev işlerinde çalışanların büyük bir çoğunluğunu kayıtdışı olduğu belirtildi ve “Ücretsiz aile işçilerinin yüzde 91’i kayıtdışı çalıştırılıyor ve çalışıyor” denildi.

Raporda, eğitim düzeyinin yükselmesine paralel kayıtdışı çalışmanın da düştüğü ifade edilirken, bununla ilgili olarak “Yükseköğrenim görenlerde kayıtdışı istihdam oranı yüzde 6 iken, okuma yazma bilmeyenlerde bu oran yüzde 88’e çıkmaktadır” ifadelerine yer verildi.

Kadınların kayıtdışı istihdam oranı daha yüksek

Kadınların tarım sektöründe ücret aile işçiliğinin yanı sıra kentlerde küçük atölyelerde ya da evlerde fason üretimin bir parçası haline gelerek kayıt dışı çalıştığına dikkat çekilen raporda, kadınların kayıt dışı istihdam oranı yüzde 44 iken, erkeklerde bu oranın yüzde 29 olduğu belirtildi. Ücretli veya yevmiyeli olarak çalışan kadınların da kayıtdışı çalıştırılma oranının yüzde 20 olduğu ifade edilerek, sanayi iş kolunda kadınların kayıtdışı istihdam oranının yüzde 31, hizmet işkolunda yüzde 22 olduğu vurgulandı.

Gençler işsizlik ve kayıtdışı çalışmayla yüz yüze

1 milyon 800 bin genç işçinin kayıtdışı çalıştığı belirtilen raporda şu ifadelere yer verildi: “Ülkemizde genç işsizliği de önemli bir yapısal sorun haline gelmiştir. Gençlerin birçoğu eğitim olanaklarından yararlanmasına karşın çalışma olanağı bulamamaktadır. Genç işsizlik oranı 2016 yılında yüzde 20’leri bulmuştur. İş imkânı bulamayan gençler işsiz kalmamak için daha çok güvencesiz işlerde çalışmaktadır. 2016 verilerine göre toplam genç istihdamının yüzde 44,51’i yani 1 milyon 798 bini kayıtdışı istihdam edilmiştir. Bunun 1 milyon 6’sı yani yüzde 32’si ücretli veya yevmiyeli olarak kayıtdışı çalışmaktadır.”

65 yaş üstünde çalışanların yüzde 84'ünün kayıtdışı olduğu belirtilen raporda, “Yaşlı yoksulluğunun yüzde 16,3 gibi yüksek bir düzeye ulaştığı ülkemizde, düşük emekli aylıkları ve her geçen gün reel olarak emekli aylıklarının gerilemesi nedeniyle birçok emekli hayatlarını idame ettirebilmek için yeniden çalışma hayatına dönmektedir. Ancak 55 yaş üstü çalışanların yüzde 70, 65 yaş üstü çalışanların yüzde 84 kayıtdışı çalıştırılmaktadır” ifadeleri yer aldı.

Raporda, yarı zamanlı olarak çalıştırılanlara ilişkin olarak de şu ifadeler yer aldı: “Tam zamanlı istihdam edilenlerde kayıtdışı istihdam oranı yüzde 28 iken, yarı zamanlı çalışanlarda kayıtdışı istihdam oranı yüzde 80’dir. Yani her 10 yarı zamanlı çalışan işçinin 8’i kayıtdışıdır.”

En yüksek kayıtdışı istihdam oranı tarım iş kolunda

İş kollarına ve illere göre kayıtdışı istihdamın bilgilerine yer verilen raporda, kayıtdışı istihdamın en yüksek olduğu iş kolunun yüzde 82 ile tarım olduğu, ikinci sırada da yüzde 36 ile inşaat işkolunun geldiği belirtildi. Ayrıca kayıtdışı istihdamın İstanbul'da yüzde 19.14 iken, Kars ve çevre illerde yüzde 68.52 olduğu da raporda yer aldı.

Raporda, denetim yetersizliğinden kaynaklı küçük işletmelerde kayıtdışı istihdamın fazlalığına vurgu yapıldı ve “10 ve daha az kişi çalışan işletmelerde kayıtdışı istihdam oranı yüzde 55 iken, 50 ve daha fazla kişi çalıştıran işletmelerde kayıtdışı istihdam oranı yüzde 3’dür” denildi. Ayrıca 50 ve 50'nin altında işçinin çalıştırıldığı iş yerlerinin Türkiye ekonomisindeki yerinin yüzde 59 olduğu belirtildi.