Demirören Holding’e Doğan Grubu’nun alımı için verdiği 750 milyon dolarlık krediyi tahsil etmediği iddiasıyla gündeme gelen Ziraat Bankası’nın ödenmediği için yakın izlemeye aldığı kredilerin toplamı bir yılda yüzde 58 oranında arttı.

İzlemeye alınan kredi 29,5 milyar TL’ye, kredi sayısı da 178 bin 987’den 230 bin 431’e çıktı. Bankaya olan büyük kredi borçlarını ödemeyen müşterilerin isimleri “sır” gerekçesiyle açıklanmıyor ancak alıp ödemedikleri kredilerin büyüklüğü milyarları buluyor.

En büyüklerin borcu üçte bir

Nurcan Gökdemir’in BirGün’de yer alan haberine göre 2017 yılında Türkiye Varlık Fonu’na devredilen Ziraat Bankası’na ilişkin Sayıştay’ın 2019 yılı denetim raporunda bugün ortaya çıkanlara temel oluşturan kredilendirme politikasına ilişkin önemli tespitler yer alıyor. TBMM’ye sunulan rapora göre, bankanın ilk büyük 100 nakdi kredi müşterisinin toplam krediler portföyü içindeki payı yüzde 28, ilk 200’ün payı ise yüzde 33 olarak gerçekleşti.

Banka, nakdi kredilerinin 180 milyar 475 milyon TL’sini kurumsal ve 120 milyar 407 milyon TL’sini girişimci müşterilere kullandırdı. Kurumsal krediler önceki döneme göre yüzde 10,4 oranında artışla 16 milyar 931 milyon TL, girişimci müşterilerin kredi bakiyesi ise bir önceki yıla göre yüzde 14,5 oranında artışla 15 milyar 235 milyon TL arttı. Bankanın kredi portföyünde kurumsal müşterilerin payı yüzde 43,2, girişimci müşterilerin payı ise 28,8 oldu.

Bankanın ihtisas kredisi niteliğinde olan tarımsal kredileri ise bir önceki yıla göre, yüzde 9,6 oranında 6 milyar 161 milyon TL arttı.

Ödememede de şirketler şampiyon

Bankanın, borçlunun ödeme gücünde veya nakit akışında olumsuz gelişmeler gözlenmesi ya da bunun gerçekleşeceğinin tahmin edilmesi, kredi kullandırılırken borçlunun önemli ölçüde finansal risk taşıması gibi gerekçelerle yakın izlemeye aldığı krediler de bir yılda yüzde 58 oranında artarak 29,5 milyar TL, sayısı da 178 bin 987 adetten 230 bin 431’e çıktı.

Bu kredilerde de en büyük paya yine kredilendirilen büyük ölçekli sermaye grupları sahip oldu. Yakın izlemedeki kredilerin yüzde 6,6’sını bireysel, yüzde 27,7’sini girişimciler, yüzde 65,7’sini de kurumsal şirketlerin kredileri oluşturdu.

Halkın 1 milyar 935,4 milyon TL’lik, girişimcilerin 8 milyar 162,5 milyon TL’lik, kurumsal şirketlerin ise 19 milyar 354,5 milyon TL’lik kredisi yakın izlemeye alındı. Yakın izlemedeki kredi sayısının bir önceki yıla göre 2019 yılında yüzde 28,7 arttığı, buna karşılık tutar olarak artışın yüzde 58 olduğu dikkati çekti.

13 milyar liralık kredi takipte

Vadesi 90 günü aşarak, riski önemli öIçüde arttığı için takibe alınan kredilerin tutarında ise daha büyük oranda artış meydana geldi. 2018 yılı bakiyesi 7 miyar 460 milyon TL olan bu kredilere 2019 yılında 7 milyar 695 milyon TL daha eklendi. 1 milyar 926 milyon TL tutarında tahsilat sağlandı, 539 milyon TL ödeme takvimine bağlandı ve dönem sonu bakiyesi yüzde 70,1 oranında 5 milyar 231 milyon TL artarak, 12 milyar 690 milyon TL’ye ulaştı.

Bunlar kim?

Raporda, ‘müşteri sırrı’ gerekçesiyle isimleri açıklanmayan bazı kredi müşterileri ile ilgili önemli uyarılara yer verildi. Bu tespitler ve Sayıştay’ın önerileri özetle şöyle:

Tek garanti temettü gelirleri: İstanbul Kurumsal Şubesi’nce 69027035 müşteri numaralı firmaya kullandırılan kredi geri dönüşleri ile ilgili olarak firmanın gelirlerinin sadece elde edilecek temettü gelirleri olduğu dikkate alınarak, tahmini temettü gelirlerine uygun vade yapısı ve taksit tutarı belirlenmeli, temettü gelirlerinin yeterli olmaması veya düzenli olarak yapılamaması durumunda ise kredi geri dönüşünü sağlayacak başkaca alternatifler değerlendirilmeli.

Bile bile verildi: 12.12.2018 tarihli Firma Analiz Raporunda (FAR) yer alan bütün olumsuzluklara rağmen, 58056774 no’lu firmaya kullandırılan ve 28.01.2020 tarihi itibarıyla faiz dâhil 29.099.507,79 TL’ye ulaşan kredi alacağına ilişkin firmadan olan alacağın yapılandırma şartlarına uygun tahsilat sağlanmalı.

Borç büyüyor: 822,1 milyon TL’ye ulaşan 64196701 müşteri numaralı firmadan olan alacakların tahsil ve tasfiyesine yönelik girişimlerde bulunulmalı.

Gizlice satacaklar: 247 milyon 7 bin 574,15 TL riski bulunan 551 numaralı Grup ile ilgili olarak diğer bankaların alacakları tahsil etmek amacıyla uzun süredir takip işlemi yürüttüğü, şirketlerin birçoğunun gayrifaal olması nedeniyle faal durumdaki iki şirketin kredinin geri ödemeleri noktasında gelir yaratma kapasitelerinin sınırlı olduğu, kredileri müteaddit defalarca yapılandırılmasına rağmen 30,8 milyon TL ödeme yapabildiği, elektrik üretim gelirlerinin firma yetkilisi tarafından üçüncü kişilere gizlice satılmasına yönelik girişimlerin olduğu göz önüne alındığında, daha dikkatli olunması ve kredinin tasfiyesine yönelik aksiyonların zamanında alınması önerilir.

Yasal işlem başlatılmalı: 81614687 müşteri numaralı firmadan 394 milyon 226 bin 519,45 TL’ye ulaşan kredi alacağına ilişkin yasal takip işlemlerinin başlatılması önerilir.

Analiz yapılmadan kredi verildi: Anadolu Bulvarı Ankara Kurumsal Şubesi 49163841 müşteri numaralı Firma’nın kredi limitleri 26.09.2017 tarihli Yönetim Kurulu Kararı ile artırılırken, firmaya ait en son firma analiz raporunun yaklaşık bir yıl önce 06.09.2016 tarihinde düzenlendiği, firmaya 20 milyon TL kredi kullandırılması ile firmanın konkordato talebi arasında sadece 28 günlük bir süre bulunduğu tespit edildi. 73 milyon 791 bin 223 TL olan alacağının; takip ve tasfiye işlemlerinin etkin bir şekilde sürdürülerek sonuçlandırılması önerilir.

1.8 Milyar tl’lik kredi: 54428736 müşteri numaralı Firmadan olan alacağın 1 milyar 813 milyon 246 bin 416 TL olduğu, alacağın banka portföyünde önemli bir yer tuttuğu, risk/teminat dengesinin banka aleyhine olduğu hususları dikkate alınarak; takip işlemlerinin bir an önce sonuçlandırılması konusunda gerekli gayretin gösterilmesi önerilir.

Olumsuz rapor dikkate alınmadı: Halikarnas-Bodrum Şubesinin 58056774 müşteri no’lu Firma faaliyetlerine 2005 yılında küçük ve orta montanlı yapsat projeleri ile başlamış, 2014 yılından itibaren ise faaliyetlerini lüks villa ve otel projeleri alanına kaydırmıştır. Daha önce firma ile kredi ilişkisi bulunmayan Banka 12.12.2018 tarihli FAR’da yer alan bütün olumsuzluklara rağmen, 14.02.2019 tarih ve 6 sayılı Genel Müdürlük onayı ile Firmaya 25 milyon TL nakdi kredi limiti tahsis etmiştir. Kredi alacağı 29 milyon 99 bin 507,79 TL’ye ulaştı.

Şirketler borcunu ödemiyor

Raporda son yıllarda bankanın kullandırdığı kurumsal nitelikli kredilerden vadesi geçenlerin oranında önemli artış olduğu tespiti de yer aldı.

Rapora göre, bireysel ve tarımsal kredilerde kredi artış oranı ile vadesi geçmiş kredilerin artış oranı arasında uyum bulunurken kurumsal ve girişimci kredilerde kredi artış oranı ile vadesi geçmiş kredilerin artış oranı arasında önemli ölçüde uyumsuzluk bulunuyor.

2015 yılı referans alındığında; bireysel kredilerde toplam kredi artış oranı yüzde 230 iken vadesi geçen (takip yapılmayan) kredi artış oranı yüzde 175 olarak, tarımsal kredilerde toplam kredi artış oranı yüzde 189 iken vadesi geçmiş kredi artış oranı yüzde 351 olarak gerçekleşti. Kurumsal kredilerde ise toplam krediler yüzde 259 oranında artarken vadesi geçenlerin oranındaki artış yüzde bin 452 oldu.

Mali yapı bozulur

Raporda, toplam kredilerin yaklaşık yüzde 58’inin kurumsal nitelikli kredilerden oluştuğuna dikkat çekilerek, bu kredilerin geri ödemesinde yaşanan gecikmelerin bankanın mali yapısını ve kârlılığını olumsuz anlamda etkileyebileceği uyarısında bulunuldu.

Bu nedenle banka tarafından kredilendirme sürecinde; kredilendirme ilkelerine uygun hareket edilmesi, işletmelere ve projelere ilişkin analiz raporlarının gerçekçi hazırlanması ve kredi tahsis aşamasında dikkate alınması gerektiği vurgulandı.