OHAL sonrası basına yönelik saldırıların arkasının kesilmediği Türkiye’de, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nü yüzlerce gazeteci hapishanelerde tutuklu olarak karşılıyor. Bununla birlikte ilerici, devrimci basını hedef alan çok yönlü saldırılar, Türkiye’de “basın özgürlüğü”nün söz konusu olmadığını ortaya seriyor.

Ocak-Şubat ve Mart 2018’i kapsayan BİA Medya Gözlem Raporu’nda basına yönelik tutuklamalar, cinayetler, gözaltılar, saldırı, tehdit, engellemeler başta olmak üzere gazetecilerin haklarının ihlaline ilişkin diğer başlıklar yer aldı.

Rapora göre, gazetecilere açılan davalar göz önünde bulundurulduğunda, 301 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusu veya çizer hakkında; toplamda 20 ağırlaştırılmış müebbet, bir müebbet hapis, 3 bin 158 yıl 6 ay 8 gün hapis, 2 bin 545 bin TL adli para cezası ve 2 milyon 545 bin TL de tazminat cezası isteniyor.

Gazeteci cinayetleri kapsamında Hrant Dink ve Musa Anter’in katledilmeleriyle ilgili davalardaki son durumların ele alındığı raporda davaların devam ettiği hatırlatıldı.

Yüzlerce gazeteci tutuklu

Özgür Gazeteciler İnisiyatifi tutuklu gazeteci sayısının 180’e yaklaştığını ifade ediyor. Ancak BİA medya gözlem raporunda tutuklu gazeteci sayısı 121 olarak açıklandı. Rapora göre, 75 gazeteci “FETÖ”, 31 gazeteci PKK-KCK-YDG, 5 kişi MLKP, 1 kişi DHKP/C üyeliği iddialarıyla tutuklu bulunuyor. Hapiste olan gazetecilerden bazılarıysa şöyle sıralandı:

“Örgüt üyeliği / Sınırı ihlal/ Soruşturma aşamasında: Aslı Ceren Aslan (Özgür Gelecek yazı işleri müdürü)
Direniş/ Hükümlü: Erol Zavar (Odak dergisi yazı işleri müdürü- ömür boyu hapis)
TKEP/L / Hükümlü: Sami Tunca (Yeni Evrede Mücadele Birliği Dergisi yazı işleri müdürü)
“Halkı silahlı isyana teşvik” / Hükümlü: Murat Çapan (Nokta dergisi yazı işleri müdürü)
“Örgüt üyeliği” / Örgüt adı tespit edilemedi / Soruşturma aşamasında: Kemal Demir (TV10 kameramanı)
“Örgüt propagandası” / Örgüt adı tespit edilemedi / Soruşturma aşamasında: Emin Şakir (solyayin.com sitesi editörü).”

Gazetecilere yönelik gözaltı ve tutuklamalar dikkat çekiyor

2018’in ilk üç ayında gazetecilere yönelik gözaltı ve tutuklama saldırısının yoğunluğunun dikkat çektiği raporda, özellikle Efrîn işgaliyle ilgili haber, sosyal medya paylaşımı bahanesiyle “örgüt propagandası” ve “örgüt üyeliği” iddiasıyla söz konusu saldırıların hayata geçirildiği göze çarptı. Gözaltı saldırılarından öne çıkanlar şu şekilde:

Adana’da Jinnews muhabiri Filiz Zeyrek (30 Mart). Özgürlükçü Demokrasi gazetesi sorumlu müdürü İshak Yasul (30 Mart). Özgürlükçü Demokrasi'den 20 gözaltı (28 Mart). Mücadele Birliği gazetesi yayın yönetmeni Süleyman Acar ve Önsöz dergisi yayın yönetmeni Songül Yücel ile Mücadele Birliği muhabiri Serpil Ünal (24 Mart).

Ankara'da 20 Mart'ta yapılan operasyon kapsamında aralarında HDP yöneticileri ve gazeteci Duygu Erol'un da bulunduğu 11 kişi, polise verdikleri ifadelerinin ardından "örgüt üyeliği” ve "örgüt propagandası” suçlamasıyla sevk edildikleri Sulh Ceza Hakimliği’nde yurtdışı yasağı karşılığında serbest bırakıldı (24 Mart).

Mezopotamya Ajansı (MA) Muhabiri Esra Solin Dal, hakkında ihbar olduğu gerekçesiyle Diyarbakır’ın Bağlar ilçesindeki evinden polislerce gözaltına alındı. (21 Mart).

Muhalif şair ve Kocaeli Cumhuriyet gazetesi yazarı Atilla Yüceak Efrîn operasyonuna dair sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı (8 Şubat).

Gazeteci Hayri Tunç aslı olmayan “Van’dan şikayet var” bahanesiyle gözaltına alındı. (8 Mart).

Diyarbakır’ın Lice ilçesinde 1 Mart günü hakkında “arama” kararı olduğu gerekçesiyle 12 kişiyle birlikte gözaltına alınan ve sosyal medya paylaşımlarıyla ilgili sorgulanan Jinnews muhabiri Durket Süren, dört gün sonra hakimlikçe “yurtdışı yasağı” karşılığı serbest bırakıldı (5 Mart).

Gazeteci İbrahim Gezici, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı'nda 11 Şubat’ta gözaltına alındı (11 Şubat).

Mezopotamya Ajansı'nın Sorumlu yazı işleri müdürü Elif Çetiner ve muhabiri Melike Ceyhan haber takibi için gittikleri İstanbul Beyoğlu’ndaki Hacı Ahmet Mahallesi'nde Genel Bilgi Taraması (GBT) kontrolünden sonra gözaltına alındı. (18 Şubat)

Fotoğrafçı Uygar Önder Şimşek, Efrîn Operasyonuna dair sosyal medya paylaşımlarında “terör propagandası yaptığı” şüphesiyle gözaltına alındı (6 Şubat).

Sosyal medyada 34 Efrîn tutuklaması, 449 gözaltı (5 Şubat).

Bursa'da aralarında Bursa Muhalif internet sitesi editörü Ozan Kaplanoğlu, HDP, EMEP ve DBP parti temsilcilerini de hedef alan ev baskınları sonucunda gözaltına alındı. Gazeteci üç gün gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakıldı (5 Şubat).

İz Gazete genel yayın yönetmeni Ümit Kartal, İzmir Çankaya’da bulunan gazete bürosundan Terörle Mücadele Ekiplerince gözaltına alındı (4 Şubat).

Seyri Sokak muhabiri ve belgesel yönetmeni Sibel Tekin İstanbul Aksaray’da gözaltına alındı. (1 Şubat).

Sosyal medyada Efrîn’e yönelik operasyonu eleştirdiği için Ankara’daki evinden 22 Ocak’ta gözaltına alınan Mezopotamya Ajansı muhabiri Hayri Demir, “örgüt propagandası”ndan tutuklama talebiyle sevk edildiği mahkemece adli kontrol uygulamasıyla serbest bırakıldı (26 Ocak).

Efrîn saldırısını sosyal medyada eleştirdiği için gözaltına alınan T24 sitesi yazarı Nurcan Baysal üç gün sonra savcıya verdiği ifadesinin ardından serbest bırakıldı (24 Ocak).

KHK ile kapatılan Mersin Radyo Ses çalışanlarının evlerine yapılan baskınlarda 16 Ocak’ta gözaltına alınan ve Mersin İl Emniyet Müdürlüğü'nde tutulan Genel Yayın Yönetmeni Semra Özlü adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı (24 Ocak).

Kızıl Bayrak Yazı İşleri Müdürü Ersin Özdemir, İstanbul Beyoğlu’ndaki Galatasaray Meydanı’nda TAYAD’lı Ailelerin eylemini izlediği sırada gözaltına alındı. Kurum kartını gösterdikten sonra “polise mukavemet”ten gözaltına alınan Özdemir, akşam saatlerinde serbest bırakıldı (13 Ocak).

Bir yazısı ve sosyal medya paylaşımlarıyla ilgili “PKK propagandası” suçlamasından İzmir’deki evinden gözaltına alınan Artı Gerçek sitesi köşe yazarı Fadıl Öztürk hakimlikçe adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı (9 Ocak).

Davutoğlu'na "hakaret"ten: Gazeteci Ömer Turan, eski Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açtığı bir hakaret davası kapsamında ifade vermediği gerekçesiyle otobüs durağında gözaltına alındı; ifadesi alındıktan sonra serbest bırakıldı (9 Ocak).

Gazeteci ve Haziran Yürütme Kurulu Üyesi Hakan Gülseven, TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun şikayetiyle açılan, beraat kararından sonra yeniden açılan bir basın davasında ifadesi alınmadığı gerekçesiyle Bursa’nın Kemalpaşa ilçesinde GBT taraması sonrası gözaltına alındı. Gülseven, ifadesi alındıktan sonra serbest bırakıldı (4 Ocak).

Gazetecilere yönelik soruşturmalar, davalar

Gazetecilere yönelik soruşturma ve davalarla yürütülen baskıların da ele alındığı raporda, ilk üç ayda bu kapsamdaki gelişmeler de raporda yer aldı. Dava ve soruşturmalara dair derlenen verilerden öne çıkanlar şu şekilde:

Söz konusu üç ay içerisinde 49 gazeteci veya medya çalışanı “örgüt propagandası” veya “örgüt açıklamalarına yer vermek” gerekçeleriyle toplam 276 hapis istemiyle yargılandı; Altısı toplam 12 yıl 9 ay hapisle cezalandırılırken biri beraat etti; dördüne dava yeniydi.

Bu dönemde 143 gazeteci, “örgüt yöneticiliği”, “örgüt üyeliği”, “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek”, “örgüte yardım” gibi suçlamalar nedeniyle toplam 2 bin 159 yıl hapis istemiyle yargılanıyor. Bunlardan 25’i toplam 174 yıl 6 ay hapse mahkum edilirken sekizi beraat etti. Yedisi dava ise yeniydi. 

10 gazeteci, “Türk milletini ve emniyet kuvvetlerini aşağılamak” iddiasıyla ve TCK’nın 301. Maddesi temelinde toplam 21 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı; bunlardan beşi toplam 6 yıl 2 ay hapse (1 yıl 8 ayı ertelemeli olmak üzere) mahkum edildi; ikisi aklandı.

10 gazeteci de halen, “suçu övmek ve “suça teşvik” iddiasıyla toplam 32 yıl hapis istemiyle yargılanıyor; Biri, “suça tahrik”ten beş ay hapse mahkum edilirken “suçu övmek”ten açılan bir dava yeniydi. İki haberci de “gizliliği ihlal”den 6 yıl hapis istemiyle hakim karşısına çıktı; biri aklanırken diğerinin davası yeniydi. Üç gazeteci, “kin ve düşmanlığa tahrik”ten toplam 13 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı; bunlardan ikisine dava yeniydi. Bir gazeteci de “Atatürk’ün anısına hakaret”ten yargılandığı davada beraat etti.