Milli Eğitim Bakanlığı’nın meslek liselerine yönelik raporu, bu okullardan mezun olan gençlere yönelik sömürüyü de gözler önüne serdi. Bakanlığın raporuna göre, meslek liselerinden son 10 yılda mezun olanların sadece yüzde 22’sinin bir işi olduğu, iş bulabilenlerin ise yüzde 80’inin asgari ücret ve altında ücret karşılığında çalıştırıldığı ortaya çıktı.
Cumhuriyet’ten Ozan Çepni’nin haberine göre, MEB Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü son 10 yılda meslek liselerinden mezun olanların katıldığı ve okul sonrası yaşanan sürece ilişkin raporunu açıkladı. Bakanlığın 2007- 2008 ile 2015-2016 yılları arasında meslek liselerinden mezun olan gençler ve 81 ildeki işletme yöneticilerin içinden 33 bine yakın mezun ile yaptığı araştırma sonuçları, eğitimin ardından gençlerin sürüklendiği sömürü sistemini gözler önüne serdi. Bakanlığın raporuna göre, öğrencilerin yüzde 70’i aldıkları eğitimden memnun olsa da iş hayatına girebilme oranlarındaki düşüklük ve aldıkları ücretler dikkat çekti.
Koşullar ağır
Rapora göre, mezunların yüzde 85’i kendi bölümlerini başkalarına tavsiye edebileceklerini belirtse de “tavsiye etmem” diyen mezunların gerekçeleri yaşanılan sorunları anlattı. Mezunlar eğitim sonrasına ilişkin “sektörde yeterli ücretin verilmemesi, çalışma şartlarının ağır olması, sosyal statünün düşük olması, bulunulan bölgede alana yönelik iş imkânının olmaması ve mesleki yeterlilik kazandırılamaması” gibi sorunlar sıraladı. meslek lisesi mezunlarının üniversite ile ilişkilerine bakıldığında ise herhangi bir yükseköğretim programı ile ilişki kurmayanların oranı yüzde 35 olarak belirlendi. Mezunların yüzde 40’a yakını eğitim aldığı alanla ilgili bir 2 yıllık yüksekokula sınavsız geçişle devam ederken, 4 yıllık bir öğretim programına girenlerin oranı sadece yüzde 15’te kaldı.
Bakanlığın araştırma raporuna göre, meslek lisesi mezunlarının çalışma durumları incelendiğinde ise gençlerin yüzde 55’inin “hiç çalışmadım” yanıtı, bu liselerden mezun olanların işsizlikle karşı karşıya olduğunu da ortaya çıkardı. Gençlerin yüzde 22’si “çalıştım” yanıtı vererek mezuniyetlerinin ardından bir dönem işte yer aldıklarını belirtse de MEB’in araştırmasında halen çalışan meslek lisesi mezunu oranı yüzde 22’de kaldı.
Raporun en dikkat çekici yanını meslek lisesi mezunlarına yönelik ücret politikaları oluşturdu. Her fırsatta patronlar ile protokoller imzalayan MEB’in raporuna göre, mezunların yüzde 80’inin asgari ücret ve altında çalıştığı ortaya çıktı. Bakanlık ise raporda mezunların açlık sınırı altında çalıştırılmasını “manidar” olarak değerlendirirken, meslek liselerine yönelik sömürü politikası ise “Bu durum bireylerin işsiz kalmama uğruna bu şartlarda çalışmayı kabul ettiklerini de göstermektedir” denilerek itiraf edildi. Meslek lisesi mezunlarının yüzde 15’inin 1600-3 bin lira arasında çalıştırıldıkları ve sadece yüzde 6’sının 3 bin TL’nin üzerinde ücret alabilmesi dikkat çekti. İş bulabilen azınlıktaki mezunların yüzde 37’si tanıdıkları aracılığıyla, yüzde 21’i bireysel başvuru yaparak iş bulduklarını belirtirken İŞKUR aracılığıyla iş bulabilenlerin oranı yüzde 5, KPSS ile işe alınanların oranı da yüzde 6’da kaldı. Bakanlık, ‘‘tanıdık yolu ile iş bulma’’ durumunu “dikkat çekici” bulurken, İŞKUR ile iş bulma oranlarındaki düşüklüğü ise “incelenmesi gerekir” olarak değerlendirdi. Mezunların sadece yüzde 13’ü kamuda iş bulabildi. Yüzde 50’den çoğu küçük işletmelerde çalışırken “kendi hesabıma çalışıyorum” diyenlerin oranı da yüzde 8’de kaldı.
