“Bir nehrin engel tanımayan gücü ve savaşçı bir kavmin yenilgi bilmez kararlılığıyla yürüyen bir şirketin temel prensipleri”
“Başlangıçta yalnızca küçük bir çevrimiçi kitapçı ve çok daha fazlasını yapmaya hayal eden ileri görüşlü kurucusu Jeff Bezos vardı. Artık amazon.com milyarlarca ürünü müşterinin parmaklarının ucuna getirerek, kişisel okuma cihazında devrim yaratarak ve endüstrileri birbiri ardına değiştirip geliştirerek çevrimiçi alışveriş dünyasını ele geçirdi”
“Peki, bu şirketin sırrı ne? İş uygulamalarının kalbini ve ruhunu temsil eden on dört liderlik ilkesiyle birlikte müşteri odaklı bir yönetim tarzı”
Amazon. Jeff Bezos. Oyunun Kuralları Yeniden Yazıldı (John Rossman, Martı Yayıncılık, 2018) kitabının tanıtımından. Kitabın içeriğine baktığınızda ise bu on dört liderlik anlayışının her bir bölümde anlatıldığını görüyoruz, Müşteriyi Saplantı Haline Getirmek’ten İcatçılık ve Basitleştirme, En İyiyi İşe Al ve Geliştir’den, Cesur Olun: Karşıt Görüşte Olmak başlıklı liderlik anlayışlarına kadar, bir kişisel gelişim kitabı formatında yazılmış bir şirket güzellemesi. İnsanın içi şişiyor, göz göre göre söylenen kapitalizm yalanları canınızı sıkıyor.
Özellikle üniversitelerin işletme bölümlerinde bu türden “başarı öyküleri” çok anlatılıyor. Ama iş yalnızca can sıkıcılıkla kalsa iyi, Amazon da kapitalizmin diğer parlayan yıldızları gibi sağlığa zararlı! Aynı daha önce de yazdığım Elon Musk’ın Teslası gibi.
Kapitalizmin parlayan yıldızları istisnasız her zaman işçi sınıfı için felaket anlamına geliyor, kimi zaman bu bir mega proje olurken, kimi zaman Amazon, kimi zaman Tesla gibi şirketler olabiliyor
Biz Robot Değiliz!
ABD Ulusal İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Konseyi (National COSH) “Kirli Düzine” diye bir rapor hazırlıyor ve yayınlıyor. Bu rapor ABD’deki işyeri ölümlerinin arttığını ama ABD İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İdaresi’nin (OSHA) bütçesinin ise 2012’den bu yana yüzde 12 azaldığını gösteriyor. NCOSH tarafından hazırlanan listede tabii ki Amazon ve Tesla da yer alıyor.
Yazımızın konusu olan Amazon.com’a baktığımızda bu raporun verilerine göre 2017’de 3 farklı yerde, 5 hafta içinde 3 işçinin ölümü dahil olmak üzere, 2013’ten beri Amazon depolarında yedi işçi öldüğü belirtiliyor. Daha dört beş gün önce Amazon'un, New Jersey eyaletindeki deposunda yapay zekalı bir robotun yanlışlıkla ayı uzaklaştırma spreyini kırması sonucu 24 çalışan hastaneye kaldırılmış, hastaneye kaldırılan çalışanlardan birinin durumunun ağır olduğu belirtilmişti.
2016 verilerine göre, Amazon'un yüksek robot teknolojisinin kullanıldığı 20 ürün ayrıştırma ve 125 sipariş hazırlama merkezi bulunuyor. Yapay zeka uygulamalarında da Amazon önde gelen firmalar arasında. Her şey iyi güzel hoş da, bu yüksek teknoloji işçi sınıfına zerre kadar yarar sağlamıyor.
Dahası Amazon işçileri neredeyse robot yerine konularak aşırı ağır koşullarda çalıştırılıyor ve “Biz Robot Değiliz” diyerek eyleme geçiyorlar. Amazon aslında bildiğimiz bir şeyi yapıyor: Ağır ve yoğun çalışma koşulları, sendika düşmanlığı ve düşük ücretler. Tüm bunların sonucu daha fazla “iş kazası” ve “meslek hastalığı” anlamına geliyor.
Geçenlerde Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden yaklaşık 3 bin Amazon işçisi “Black Friday” adlı indirim kampanyası döneminde greve çıkmış ve “Biz robot değiliz” diyerek, ağır çalışma koşullarına karşı mücadele başlatmıştı. Amazon çalışanı ve sendika üyesi bir Alman işçi olan Andreja Schmidtkunz, bazı işçilerin şirkete katıldıktan sonra birden fazla ameliyat geçirdiğini söylüyor ve ekliyor “Şirkete sağlıklı bir şekilde başlıyorsunuz ve onu kırık bir insan olarak bırakıyorsunuz.”
İşçi olarak 5 hafta Amazon'da çalışan Sunday Mirror gazetesinden, gazeteci Alan Selby şunları belirtiyor:
Uzun saatler çalıştırılan işçiler ayakta uyuyakalıyor,
Bazı işçilerin haftada 55 saat çalıştırılıyor, zorunlu mesaiye kalıyor,
Tuvalet molalarının sınırlı,
Her 30 saniyede bir paketleme yapmak zorunlu,
Zorlu koşullara dayanamayıp, düşüp bayılanlar var.
Saatte 120 paketleme yapma görevi veriliyor, ancak işçilere bu rakamı 200’e çıkarma hedefi konuluyor,
Selby, bir iş arkadaşının kendisine “Burada herkes çok zorlanıyor. Diz kirişim çekti ama devam etmek zorundayım. Bir arkadaşımın diz bağları zedelendi ve iki gün çalışamadı” dediğini de aktarıyor.
Sermaye klişeleri
Sermaye sınıfının ise tüm bu söylenenlere ilişkin yanıtları hemen hemen her zaman aynı. “İstihdam sağlıyoruz”, “gelin isterseniz çalışma ortamımızı görün”, “kimseyi zorla çalıştırmıyoruz”, “işçilere hedef koyuyor, onların önünü açıyoruz” vs. vs. Amazon yöneticileri de benzer şeyler söylüyor: “Amazon tüm çalışanlarına güvenli ve pozitif bir çalışma ortamı sağlıyor. Birleşik Krallık’ta binlerce kalıcı iş yarattığımız için gururluyuz. Her şirket gibi belli bir performans seviyesi bekliyoruz. Hedefler, önceki işçilerimizin performansına göre belirleniyor, işçilerin ücretleri de oldukça makul”.
Amazon’un kurucusu ve Üst Yöneticisi Jeff Bezos’un serveti 16 Temmuz itibarıyla 150.2 milyar dolara ulaşmış, dünyanın en zengin kişisi konumunda bulunan Bezos’un ardından 93.7 milyar dolarlık servetiyle Microsoft’un Kurucusu Bill Gates geliyor. Piyasa değeri 888 milyar dolar olan Amazon, 940 milyar dolar piyasa değerine sahip Apple’ın ardından ABD’nin en “değerli” ikinci şirketi konumunda bulunuyor.
“Teknoloji şirketleri”, “bilişim teknolojisi”, “dijital emek”, internet vs. vs. Geçin bunları; parça başı ücret, uzun çalışma (mutlak artı değer sömürüsünün artması), yoğun çalışma (nisbi artı değer sömürüsünün artması), sendika ve örgüt düşmanlığı, iş cinayetleri, meslek hastalıkları vs. vs.
O servetin ardında bu “geleneksel” kavramlar var. Amazon işçileri de oldukça “geleneksel” bir yola greve başvuruyor, yalnızca ekonomik hakları için değil, aynı zamanda güvenli ve sağlıklı çalışma hakları için de...
Kaynaklar
http://www.meslekhastaligi.net/2018in-kirli-duzinesi-aciklandi/
https://ilerihaber.org/icerik/yapay-zekali-robot-24-kisiyi-hastanelik-etti-92013.html
https://jacobinmag.com/2018/02/amazon-corporate-headquarters-tax-breaks?fbclid=IwAR1-rkrXnUO_5lbzpt4-bbOnAHAWmvtMzhBkjpLLbWmM8NUTpro47etOh-s
https://www.yasanacakdunya.org/almanyadaki-amazon-iscileri-de-greve-katiliyor/
https://www.seosozluk.com/amazon-iscileri-black-friday-sonrasi-grev-yapti/
http://https://www.evrensel.net/haber/339130/amazonda-isciler-calisirken-uyuyakaliyor
https://www.evrensel.net/haber/357177/binlerce-amazon-calisani-greve-gidiyor
İleri Haber / 12.11.18
