ABD’nin ikinci büyük otomobil üreticisi Ford, 11 Ocak’ta yaptığı açıklamada, Brezilya’daki üç fabrikasını kapattığını ve ülkedeki onlarca yıllık üretim varlığına son verdiğini ilan etti. Şirketin Brezilya’daki fabrikaları tamamen kapatma kararının, 2019’da açıklanan 11 milyar dolarlık yeniden yapılandırma stratejisinin bir parçası olduğu ifade ediliyor.
Açıklamaya göre, 1974 yılında São Paulo yakınlarındaki Taubaté’de kurulan ve Ford için motor üreten fabrika derhal kapatılacak. Stokları desteklemek için bazı parçaların üretimine birkaç ay daha devam edilecek. Kapatılacak bir diğer fabrika, 2001 yılında kurulan ve Ford Ka modelinin de bulunduğu otomobillerin üretildiği Bahia eyaletindeki Camcari fabrikası olacak. Ceará eyaletinde bulunan Horizonte’deki Troller fabrikasındaki üretim ise 2021 yılının sonuna doğru durdurulacak. Fabrika arazi araçları üretiyor.
Böylece Ford’un Brezilya’daki bir asra yakın tarihi sona eriyor. Ford, Brezilya pazarına 1904 yılında girmişti ve Brezilya’daki ilk montaj tesisini 1920 yılında açmıştı. 1953’te, São Paulo’da daha büyük Ipiranga fabrikasını faaliyete sokmuştu.
Tekel, Sao Paulo bölgesinde yer alan Sao Bernardo do Campo’da bulunan ve 50 yıldan eski olan fabrikasını 2019’da kapatmıştı.
Ford tekeli otomotiv sektöründe son yıllarda yaşanan krizden nasibini almış ve bu nedenle sorunlar yaşıyordu. Tekel, Covid-19 salgını öncesinde aralarında Brezilya’nın da bulunduğu birçok ülkede kapatma ya da küçülmeye gideceğini açıklamıştı. Geçtiğimiz yıl salgın nedeniyle otomobil satışlarında yaşanan düşüşün ortasında, yüzlerce kişiyi işten çıkarmıştı.
Ford, yeniden yapılanma programının bir parçası olarak Almanya’da da 2020 sonuna kadar yaklaşık 4 bin 900 kişiyi işten çıkardı. Almanya’da, çoğunlukla Köln ve Saarlouis’deki fabrikalarda olmak üzere hala Ford için yaklaşık 20 bin kişi çalışıyor.
Tekel son yıllarda büyük ölçüde Amerika iç piyasasından kazanç elde ettiğini, Brezilya’da satışlarının yüzde 26 düştüğünü ve en az iki yıl boyunca toparlanmanın beklenmediğini söyledi. Güney Amerika’da 2020 yılının ilk dokuz ayında 386 milyon dolar zarar ettiğini, Avrupa’daki zararının ise vergi ve amortisman nedeniyle 1,25 milyar dolar olduğunu açıkladı. Fatura ise yine işçilere kesildi ve böylece Brezilya’da 5 bin işçi işini kaybetmekle yüz yüze kaldı.
Ford, bölgesel merkezini Sao Paulo’da tutmak istediğini ve Güney Amerika’nın en büyük ekonomisindeki müşteri hizmetleri ve satış faaliyetlerinin sürdürüleceğini, araçların Arjantin ve Uruguay’dan ithal edileceğini söyledi. Ford’un şefi Jim Farley bu tür kapatma kararlarının çok zor olduğunu ancak sağlıklı ve sürdürülebilir bir iş yaratmak için bu tür kararların alınmasının gerekli olduğunu savundu.
Brezilya Ekonomik İşler Bakanlığı, Ford’un kararından üzüntü duyduğunu, ülkede endüstrinin güçlü bir toparlanma döneminde olduğunu, Ford’un fabrikaları kapatma kararının bu toparlanmayla çeliştiğini ifade etti.
Detroit News gazetesinin bir haberine göre ise yatırımcılar habere hisse senedi alımlarıyla tepki gösterdi: Ford hisseleri yüzde iki civarında değer kazandı. ABD’de de hisse senetleri yükseldi.
Otomotiv sektöründe yapısal kriz derinleşerek sürüyor
Dünya otomotiv sektöründe geçtiğimiz yıl başlayan gerilemenin ciddi bir krize dönüşmesi beklenmekteydi. 2019 sonunda dünya otomobil piyasasının yüzde 5 daralması, satılan araç sayısının 79,5 milyona gerilemesi de beklenen bir sonuçtu. Birçok otomobil tekeli önümüzdeki yıllarda on binlerce işçiyi işten çıkarma planlarını açıklamıştı. Son 20 yılın en büyük çöküşü yaşanıyor diyen uzmanlar, “Önümüzdeki yıllarda 250 bin işyerinin (istihdamın) yok edilmesini bekliyoruz. Aksi takdirde çok daha büyük krizle karşı karşıya kalabiliriz” demişti.
2020 yılında pandemi kapitalizmin krizini daha da derinleştirdi. Koronavirüsün tedarik zincirlerini olumsuz etkilemesi ve içten yanmalı motorlardan elektrikli otomobillere dönüşüm yaşanması otomotiv endüstrisinde krizi giderek büyüttü. Tekellere sunulan devasa yardımlara rağmen bunun önüne geçilemedi.
Bir kez daha fatura işçi sınıfı ve emekçilerin sırtına yıkılmaya çalışılıyor. Kapitalizmin kâr kazancının kurbanları olarak işten atılan işçiler ve emekçiler büyüyen işsizler ordusuna katılırken, aileleri ile birlikte yoksulluğa ve sefalete sürükleniyor. Ya da tekellere sunulan yardımlar nedeniyle boşalan kasaları doldurmak zorunda bırakılıyor.
Tüm bu saldırılar karşısında işçi sınıfı çaresiz değildir. Tarih otomotiv işçilerinin kazanıma götüren grevleriyle, direnişleriyle doludur. Örneğin Almanya’nın dev otomobil tekellerinden Audi için motor üreten Macaristan’daki Györ fabrikasında yaşanan ve tüm bölgeye yayılan grev kazanımlarla sonuçlanmıştı. Keza Meksika’nın ABD sınırında, Teksas-Brownsville’in hemen karşısında bulunan Matamoros’ta, otomotiv ve araba parçası üretiminde çalışan 70 bin işçinin haftalarca süren bir dizi fiili grevi işçi sınıfı tarihine altın harflerle yazılmıştır.
Özellikle Ağustos 2015’te Brezilya’nın dört bir yanı metal işçilerinin grevlerine, isyanlarına sahne olmuştu. Metal işçilerinin mücadeleleriyle anılan São Bernardo’da 1500 işçinin işten çıkarılmasına karşı işçiler greve çıkmıştı. Yine Taübüte’deki Volkswagen işçileri, 50 işçinin işten çıkarılması üzerine grev ilan etmişlerdi. 17 Ağustos’ta São Bernardo’da 800 işçinin işten çıkarılması üzerine greve çıkan General Motors işçileri 14 günlük grevin ardından işten atılmaların durdurulmasını ve işçilerin yeniden işe alınmasını sağlayan anlaşmanın ardından işbaşı yapmışlardı.
Kapitalistlerin gündemdeki yeni saldırılarının akıbetini de işçi sınıfının ortaya koyacağı tutum ve mücadele düzeyi belirleyecektir.
